W Polsce sektor winiarski przeżywa znaczny wzrost – liczba producentów i powierzchnia przeznaczona pod winnice wzrosła kilkadziesiąt razy w ciągu ostatnich piętnastu lat. Dzięki zmianom regulacyjnym i wsparciu ze strony UE coraz większa liczba plantatorów decyduje się na tworzenie własnych win. Warunki klimatyczne również odgrywają rolę w tym rozwoju.
/ 123RF/Picsel, 123RF/Picsel / 123RF/PICSEL
Według danych KOWR, od 2009 do 2024 r. liczba zarejestrowanych producentów wina wzrosła 30-krotnie (z 21 do 625), a powierzchnia upraw winorośli wzrosła 26-krotnie (z 36 do 951 hektarów). Jednocześnie produkcja wina wzrosła około 60-krotnie (z 412 do 25,6 tys. hektolitrów).
Wzrost liczby producentów wina w Polsce
Dziedzictwo polskiego winiarstwa sięga czasów średniowiecza. Przystąpienie do Unii Europejskiej w 2004 r. było znaczącym impulsem dla rozwoju winiarstwa w Polsce. Jednak do 2008 r. żaden producent nie złożył wniosku o rejestrację . Dopiero w 2009 r., kiedy zniesiono wymóg produkcji wina z własnych zbiorów w tzw. składzie podatkowym, 20 producentów zarejestrowało swoją działalność.
Reklama
Krajobraz polskich producentów wina zmienił się dramatycznie po uchwaleniu ustawy o wytwarzaniu i rozlewnictwie wyrobów winiarskich 12 maja 2011 r. Nowe przepisy określiły rolę producenta wina i zwolniły rolników produkujących mniej niż 100 hektolitrów z konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. Ustawa ta wyeliminowała również wiele wcześniejszych formalności związanych z produkcją wina.
Na początku poprzedniej dekady powierzchnia upraw winorośli w Polsce wynosiła zaledwie 50 hektarów, natomiast w sezonie 2021/2022 powierzchnia upraw winorośli wzrosła do około 620 hektarów .
Produkcja wina w Polsce w szczególnych warunkach
Dane KOWR wskazują również na wzrost wolumenu produkcji wina. Piętnaście lat temu wynosiła ona około 200 hektolitrów, w 2011 roku wzrosła dwukrotnie, a w sezonie 2022/23 osiągnęła 25,6 tys. hektolitrów. W Polsce produkuje się przede wszystkim wina białe (ponad 16 tys. hektolitrów w sezonie 2022/23) . Ważne jest również, aby zauważyć, że warunki klimatyczne znacząco wpływają na poziom produkcji.
Od marca 2022 r. KOWR prowadzi rejestry winnic, które mogą dostarczać winogrona do produkcji wina. Centrum zbiera również informacje od winiarzy, którzy planują produkcję wina w danym roku. Plantatorzy winorośli i winiarze muszą przesyłać dane statystyczne dotyczące wielkości zbiorów winogron i produkcji wina do 15 stycznia każdego roku. Do końca marca 2025 r. w rejestrze winnic odnotowano 673 plantatorów uprawiających winorośl na obszarze przekraczającym 1000 hektarów.
Te zapisy są niezbędne, ponieważ wino podlega podatkowi akcyzowemu. Metody produkcji wina, etykietowania i certyfikacji są również regulowane. Ponadto, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa nadzoruje winorośl, ponieważ wino w Polsce może być produkowane wyłącznie z odmian winorośli dopuszczonych przez przepisy UE .
Gdzie znajdują się największe winnice w Polsce?
W roku winiarskim 2024/2025 zarejestrowano 504 producentów, a na nadchodzący rok winiarski 2025/2026 dodano 24 nowych producentów (stan na koniec pierwszego kwartału tego roku). Rok rynkowy wina rozpoczyna się 1 sierpnia i kończy 31 lipca następnego roku.
Wielkość winnic w Polsce waha się od kilku arów do kilku hektarów. Największa koncentracja winnic występuje w województwach południowo-wschodnim, południowo-zachodnim i południowym , gdzie warunki klimatyczne sprzyjają uprawie winorośli. Ostatnio jednak zaobserwowano, że winnice powstają również w innych regionach kraju.
Winnice często znajdują się w pobliżu obiektów agroturystycznych. Polskie wina stają się coraz bardziej „trendy”, a ich produkcja staje się coraz bardziej opłacalna, co skłania do zakładania przedsiębiorstw, w których produkcja wina jest podstawową działalnością.
Województwo lubuskie jest głównym regionem w Polsce pod względem uprawy winorośli , a Zielona Góra uważana jest za stolicę polskiego winiarstwa. Tradycje winiarskie w tym regionie sięgają XII wieku, a od prawie 200 lat Zielona Góra jest gospodarzem festiwalu „winobrania”.
Odtwarzacz wideo wymaga włączonej obsługi JavaScript w przeglądarce. Polsat News
