Poselski projekt nowelizacji, który zakłada, że pedagodzy otrzymają zapłatę za nieprzeprowadzone godziny nadliczbowe, został wniesiony do Sejmu – przekazała we wtorek PAP przewodnicząca parlamentarnej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży Krystyna Szumilas (KO).
Wcześniej, tego samego dnia, przed zgromadzeniem rządu premier Donald Tusk obwieścił, że jeszcze tego dnia klub Koalicji Obywatelskiej wniesie projekt zmiany Karty nauczyciela.
– Wraz z panią poseł Dorotą Łobodą przedłożyłyśmy projekt nowelizacji – oznajmiła Szumilas.
Zapytana o szczegóły projektu, odparła, że w myśl jego założeń, nauczyciel otrzyma gratyfikację za godziny ponadwymiarowe, jeśli nie doszły one do skutku z przyczyn od niego niezależnych. Dodała, że otrzyma ją za gotowość do pracy, a nie jedynie w sytuacji, gdy będzie np. zastępował innego nauczyciela. – To kluczowa modyfikacja, na którą oczekują nauczyciele – dodała.
Na pytanie, kiedy można oczekiwać wstępnego czytania projektu, oraz czy odbędzie się ono na sesji plenarnej Sejmu, czy na posiedzeniu komisji, odpowiedziała, że „w tym momencie wszystko jest w gestii marszałka (Sejmu – PAP)”.
– Jeżeli marszałek szybko przyzna numer druku, to ja osobiście, jako szefowa Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, oświadczam, że niezwłocznie rozpoczniemy pracę – stwierdziła Szumilas. – Sądzę, że wszystkie frakcje poprą przyspieszenie prac nad tym projektem – dodała.
Modyfikacje dotyczące godzin ponadwymiarowych mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.
Zasady, według których nauczyciele otrzymają wynagrodzenie za nieprzepracowane godziny nadliczbowe, w przypadku gdy będą w stanie gotowości do pracy, mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2026 r., bez kompensaty za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r. – wynika to z poselskiego projektu nowelizacji ustawy Karta nauczyciela.
Na stronie internetowej Sejmu zamieszczono zgłoszony we wtorek przez posłów KO projekt zmiany Karty nauczyciela. Poinformowano, że został on skierowany do zaopiniowania przez sejmowe Biuro Legislacji oraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji. Projekt dotychczas nie otrzymał numeru druku.
W projekcie zaproponowano, aby gratyfikacja za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe przysługiwała w każdej sytuacji, gdy niemożność zrealizowania przez nauczyciela przyznanych mu godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych wynika z przyczyn niezależnych od nauczyciela, a nauczyciel pozostawał w gotowości do prowadzenia tych zajęć.
Jak objaśniono w uzasadnieniu projektu, „w związku z tym, nauczyciele otrzymają kompensatę za nieodbyte godziny ponadwymiarowe w różnych sytuacjach, gdy zajęcia nie odbyły się z przyczyn leżących po stronie placówki edukacyjnej, a nie nauczyciela, np. z powodu nieobecności ucznia na zajęciach, które są z nim prowadzone indywidualnie, podróży klasy na wycieczkę, wyjścia klasy na jakieś wydarzenie poza szkołą, itp.”. Warunkiem do utrzymania prawa do gratyfikacji jest pozostawanie nauczyciela w tym czasie w gotowości do prowadzenia tych zajęć.
Co więcej – jak podkreślono – w celu wyeliminowania niejasności, czy jest dopuszczalne powierzenie nauczycielowi, który jest w stanie gotowości do pracy, wykonywania w tym czasie innych obowiązków, w projekcie zaproponowano doprecyzowanie, że w takim przypadku nauczycielowi można zlecić wykonywanie w czasie, w którym zaplanowano godziny zajęć, które nie doszły do skutku nie z winy nauczyciela.
Zdaniem autorów projektu, tego rodzaju doprecyzowanie może pozytywnie wpłynąć na realizację przez placówki edukacyjne oferty wynikającej z ich celów statutowych, co przyniesie korzyści uczniom. „W czasie, w którym nauczyciel, z przyczyn od niego niezależnych, nie będzie prowadził godzin ponadwymiarowych, będzie mógł mieć zlecone wykonywanie różnych zajęć z uczniami lub na ich rzecz” – czytamy.
Dodatkowo, w projekcie proponuje się doprecyzowanie treści innego przepisu. Aktualnie tygodniowy obligatoryjny wymiar godzin zajęć (pensum) nauczyciela ulega obniżeniu na potrzeby ustalenia gratyfikacji za godziny ponadwymiarowe odpowiednio o 1/5 albo 1/4 tego wymiaru, za każdy dzień usprawiedliwionej absencji w pracy, dzień ustawowo wolny od pracy, dzień, w którym dla nauczyciela nie przewidziano zajęć, lub dzień w danym tygodniu, który przypada w innym miesiącu. „Intencją ustawodawcy było, aby powyższe obniżenie obejmowało również tygodnie, w których mają miejsce dni, na które nauczycielowi nie zaplanowano zajęć” – zaznaczono. Twórcy projektu rekomendują doprecyzowanie przepisu przez wskazanie, że chodzi o „inne zajęcia i działania wynikające z zadań statutowych placówki edukacyjnej, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze, uwzględniające potrzeby oraz zainteresowania uczniów”.
Proponuje się również zmianę przepisu dotyczącego doraźnych zastępstw. Obecnie godziny doraźnych zastępstw mogą być realizowane w czasie, w którym zaplanowano do realizacji przez nauczyciela zajęcia, w sytuacji gdy z przyczyn związanych z placówką edukacyjną w danym dniu nauczyciel nie mógłby prowadzić zajęć wynikających z obowiązującego go tygodniowego obligatoryjnego wymiaru godzin zajęć. W takim przypadku prowadzi on godziny doraźnych zastępstw w ramach ustalonej gratyfikacji. „Przepis ten przewiduje w związku z tym możliwość przydzielenia nauczycielowi godzin doraźnych zastępstw, w ramach ustalonego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel nie mógłby przeprowadzić w danym dniu zajęć wynikających z obowiązującego go tzw. pensum” – podano.
Posłowie proponują rozszerzenie tego przepisu o zajęcia prowadzone w ramach godzin ponadwymiarowych. Jeżeli nauczyciel z przyczyn leżących po stronie placówki edukacyjnej nie będzie mógł przeprowadzić również godzin ponadwymiarowych, będzie można wyznaczyć mu zamiast zaplanowanych godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, realizację godzin doraźnych zastępstw.
„W takim przypadku nauczyciel realizuje godziny doraźnych zastępstw w ramach gratyfikacji, jaka przysługuje mu za zaplanowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, tzn. w przypadku zaplanowanych godzin ponadwymiarowych otrzyma gratyfikację za godziny ponadwymiarowe. Natomiast nie otrzyma dodatkowo gratyfikacji za realizację godzin doraźnych zastępstw, ponieważ stanowiłoby to podwójne gratyfikowanie” – czytamy w uzasadnieniu.
Twórcy projektu proponują, aby nowelizacja weszła w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Projektowane regulacje będą miały zastosowanie do ustalania gratyfikacji za godziny ponadwymiarowe przypadające do realizacji począwszy od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że nauczyciele nie otrzymają wyrównania za okres od 1 września do 31 grudnia 2025 r.
Godziny ponadwymiarowe to godziny zajęć albo lekcji wyznaczone nauczycielowi ponad obligatoryjne pensum. Temat ten stał się głośny w ostatnim czasie w kontekście nowelizacji Karty nauczyciela, która zaczęła obowiązywać z początkiem roku szkolnego 2025/2026. Mowa o tak zwanej dużej nowelizacji Karty nauczyciela. Wprowadzono w niej uszczegółowienia przepisów, w tym regulujących zasady kalkulacji gratyfikacji nauczycieli za godziny ponadwymiarowe oraz godziny zastępstw doraźnych. Określono m.in. sytuacje, w których nauczyciel zachowuje lub traci prawo do gratyfikacji za wyznaczone, acz nieodbyte godziny ponadwymiarowe.
Po wejściu w życie tej nowelizacji związki zawodowe alarmowały, że nauczyciel, który jest obecny w szkole i gotowy do pracy w wymiarze wyznaczonych mu godzin ponadwymiarowych, nie otrzymuje gratyfikacji za nie, gdy w placówce nie ma klasy, bo np. jest ona na wycieczce. Związek Nauczycielstwa Polskiego zasygnalizował, że otrzymuje informacje z poszczególnych placówek edukacyjnych, że nauczyciele bądź całe grona pedagogiczne, kierując się zawodową solidarnością, wstrzymują się z wyjazdami klasowymi ze względu na zmiany w rozliczaniu godzin ponadwymiarowych.
W połowie października ministerstwo edukacji wydało oświadczenie, w którym poinformowało, że zasadą jest, iż gratyfikacja przysługuje za pracę wykonaną, czyli za wyznaczone i przeprowadzone zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze. Jednocześnie ustanowiono dwa wyjątki, w których nauczyciel zachowuje prawo do gratyfikacji pomimo nieprzeprowadzenia tych godzin. Pierwszy dotyczy sytuacji, gdy nauczyciel na polecenie dyrektora realizuje inne obowiązki opiekuńcze lub wychowawcze, takie jak na przykład opieka nad uczniami podczas wycieczki, wyjść, np. do teatru, zawodów sportowych lub imprez szkolnych. Drugi przypadek odnosi się do sytuacji, gdy nieprzeprowadzenie przez nauczyciela wyznaczonych mu w ramach godzin ponadwymiarowych zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania nastąpiło z przyczyn niezależnych od nauczyciela, np. choroby dziecka lub ucznia, a nauczyciel był gotów do prowadzenia tych zajęć.
W minionym tygodniu premier zapowiedział wniesienie do Sejmu poselskiego projektu nowelizacji Karty nauczyciela, zgodnie z którym w sytuacji, gdy nauczyciele przebywają w szkole, będąc gotowymi do pracy, a zajęcia nie odbywają się z przyczyn od nich niezależnych, nauczyciele otrzymają gratyfikację. Premier zaznaczył, że nie będzie tworzenia szczegółowego spisu sytuacji, w których gratyfikacja jest należna.
dsr/ mark/ ktl/
