Ustandaryzowany model umowy, który opracowuje UOKiK, określi metodę i wysokość odszkodowania, jakie klienci są zobowiązani zapłacić bankom za wcześniejszą spłatę kredytów o stałym oprocentowaniu. Chociaż prawo zezwala na pobieranie odszkodowania od kilku lat, obecne regulacje są skonstruowane w sposób, który sprawia, że jest to praktycznie niewykonalne. Klienci, którzy zdecydują się nie spłacać swoich kredytów przed terminem, znajdują się w niekorzystnej sytuacji, ale oczekuje się, że ta sytuacja wkrótce się poprawi.
/ Oleg Marusic / East News
Ustandaryzowany wzór umowy, nad którym pracuje UOKiK, określi sposób i wysokość odszkodowania , jakie klienci są zobowiązani zapłacić bankom za wcześniejszą spłatę kredytu o stałym oprocentowaniu. Od kilku lat prawo pozwala na ściąganie odszkodowania, ale regulacja została tak skonstruowana, że jest to praktycznie nieosiągalne. Klienci, którzy zdecydują się na wcześniejszą spłatę, tracą korzyści, ale to ma się wkrótce zmienić.
Niedawno Tomasz Chróstny, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ujawnił, że urząd opracował wzór umowy kredytu hipotecznego z okresowo stałą stopą procentową na okres nie krótszy niż 5 lat, który zapewnia konsumentom, że banki nie będą mogły narzucać niekorzystnych warunków. Dzięki temu konsumenci będą mogli skupić się na zasadniczych warunkach umowy . – W efekcie banki będą konkurować o konsumentów na podstawie kluczowych parametrów, przede wszystkim czynników cenowych, takich jak kwota, marża i okres kredytowania, bez uciekania się do cross-sellingu – powiedział PAP kilka dni temu szef Urzędu, dodając, że inicjatywa ta stanowi „istotne wyzwanie”.
Reklama
W rzeczywistości prace nad tą sprawą trwają już od jakiegoś czasu, gdyż ogłoszenie pojawiło się po raz pierwszy wiosną 2024 r. Proponowane przepisy są inicjatywą ustawodawczą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ale jak wskazuje prezes Chróstny, ich skuteczne wdrożenie będzie wymagało poparcia ze strony rządu, parlamentu i prezydenta. Propozycja została opracowana we współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego i sektorem bankowym. Podkreślił jednak, że nadchodzące zmiany będą miały charakter prokonsumencki , nad czym czuwa Urząd.
Model opracowywany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczy kredytów o stałym oprocentowaniu.
Zarówno banki, jak i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów dążyły do stworzenia jednolitego modelu, ale pojawiło się kilka punktów spornych. Jak już wcześniej informowaliśmy, w pierwotnej wersji Urząd zasugerował okres 10 lat, ale bankowcy twierdzili, że uczyniłoby to produkt drogim, a ponadto Komisja Nadzoru Finansowego nakazuje minimalny okres co najmniej 5 lat, a nie 10 lat, co czyni go niezgodnym z wytycznymi nadzorcy.
Najnowsze komentarze szefa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wskazują, że będzie to zgodne z rekomendacjami regulatora, który ustalił minimalny okres spłaty na 5 lat, a nie 10. Kolejną kwestią sporną było ustalenie sposobu i wysokości rekompensaty za wcześniejszą spłatę kredytu o stałym oprocentowaniu.
Problem ten jest znany od kilku lat, ale nie podjęto żadnych działań . Wynika to z nieskutecznie skonstruowanych przepisów przy transpozycji dyrektywy UE. Stanowi ona, że odszkodowanie nie może przekraczać strat finansowych kredytodawcy, podczas gdy polskie przepisy stanowią, że odszkodowanie nie może przekraczać kosztów kredytodawcy bezpośrednio związanych z wcześniejszą spłatą. Wyzwanie polega na tym, że banki zarządzają ryzykiem przedpłat na poziomie portfela, a nie poszczególnych pożyczek.
Koszty ponoszą wszyscy klienci, ale to się zmieni
W związku z tym większość banków nie nakłada rekompensaty za wcześniejsze spłaty , mimo że prawo teoretycznie na to pozwala. Podczas gdy kredyty o stałym oprocentowaniu stanowiły niewielki procent kilka lat temu, obecnie stanowią większość nowo udzielanych kredytów, co sprawia, że problem ten staje się coraz bardziej istotny. Niektórzy klienci mogą zdecydować się na refinansowanie swoich kredytów w innym banku w obecnych warunkach, szczególnie jeśli stopy procentowe spadną, pozostawiając tym samym bank z kosztem zabezpieczenia bez odpowiadającego mu kredytu w swoim portfelu.
W związku z tym banki uwzględniają to dodatkowe ryzyko kosztowe w cenach produktów, co skutkuje tym, że wszyscy klienci ponoszą koszty, a nie tylko ci, którzy spłacają wcześniej. Oczekuje się jednak, że to się zmieni wraz z wprowadzeniem standardowego szablonu umowy.
– Projekt określi wytyczne ustalania odszkodowania należnego kredytodawcy za wcześniejszą spłatę kredytu. Naszym celem jest, aby sposób jego obliczania był jak najbardziej przejrzysty i zrozumiały. Konsumenci muszą zrozumieć, że odszkodowanie ma na celu wyłącznie pokrycie kosztów poniesionych przez banki. Odszkodowanie zostanie obliczone poprzez pomnożenie nadpłaconej kwoty kredytu przez współczynnik odszkodowania. Współczynnik odszkodowania zostanie ustalony według wzoru określonego w przepisach, a jego maksymalny limit zostanie ustalony na poziomie 3 proc. – podał UOKiK w odpowiedzi na pytania Interii.
Zapytaliśmy również o zakaz sprzedaży pakietowej, tj. dołączenia innych produktów do kredytu. To był kolejny punkt sporny, szczególnie w kwestii tego, czy obejmie on ubezpieczenia ułatwiające uzyskanie pożyczki.
– Proponowane rozwiązania nie pozwalają na łączenie kredytu z dodatkowymi produktami (tzw. cross-selling), poza ubezpieczeniem majątkowym – krótko odpowiedział Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Zaznaczył również, że trwają prace nad szablonem