Wszystko, co musisz wiedzieć o tym, jak za pomocą regulacji prawnych strzec swoje idee i rozwiązania, o co zawsze chciałeś spytać, lecz się wstydziłeś. Jakich instrumentów prawnych użyć? Do kogo się skierować o wsparcie? Wyjaśniamy.
Posiadasz ciekawy koncept, na którym mógłbyś zarabiać? Wymyśliłeś coś unikalnego i da się to zamienić w biznes? Bezwarunkowo zatroszcz się o prawną ochronę swojego rozwiązania. Mnóstwo ludzi o tym zapomina i przez własne niedbalstwo sporo traci.
Tymczasem dzięki ochronie swoich idei można odnieść korzyści finansowe, ale i – jeśli prowadzisz działalność – podwyższyć reputację biznesu i prześcignąć konkurencję. Warto zaznaczyć, iż pożytki z prawnego zabezpieczenia autor danego rozwiązania może odczuwać przez długie lata. Zatem nie warto rezygnować z ochrony, lecz trzeba sumiennie o nią dbać.
Jak efektywnie zabezpieczyć własność intelektualną? Przede wszystkim trzeba zaznajomić się z bazowymi definicjami tyczącymi się ochrony, różnymi jej sposobami i powiązanymi z nimi detalami. Co jeszcze dobrze jest wiedzieć? Gdzie zgłosić się o pomoc? Wszystkie odpowiedzi odnajdziesz w poniższym zestawieniu – od A do Z. To specyficzny zbiór wiedzy o ochronie prawnej swoich konceptów. Zapraszam do analizy.
A jak autor pomysłu
Po pierwsze: miej na uwadze, iż twórca pomysłu to jeszcze nie innowator. Po drugie – w naszym kraju nie funkcjonuje automatyczna ochrona tego, co ktoś obmyślił. Trzeba zadbać o to na własną rękę.
Dopóki zatem nie zarejestrujesz własnego pomysłu i nie ubezpieczysz się np. patentem, dla pracowników urzędów nie będziesz jego autorem, tylko zwykłym interesantem. O plusach z rejestracji wspominaliśmy wyżej.
B jak badanie
Badanie – innymi słowy weryfikacja – to czynność nieodzowna do zdobycia protekcji prawnej dla swoich rozwiązań. W sferze zabezpieczania własności intelektualnej spotykamy się z wieloma rodzajami badań.
Nasze rozwiązanie może przejść np. badanie czystości patentowej – polegające na sprawdzeniu, czy nie narusza wyłącznych praw innych osób – lub badanie merytoryczne, w trakcie którego Urząd Patentowy weryfikuje, czy zgłoszenie spełnia ustawowe warunki konieczne do uzyskania prawa wyłącznego.
C jak czas trwania ochrony
Jak długo będzie chronione nasze rozwiązanie? Okres protekcji znaku handlowego wynosi z reguły 10 lat, jednak może być ona prolongowana na następne 10-letnie terminy pod warunkiem wniesienia stosownej opłaty.
Z kolei protekcja wzoru przemysłowego wynosi 25 lat od chwili dokonania zgłoszenia i dzieli się na pięć pięcioletnich terminów ochrony. Natomiast termin trwania protekcji patentowej – pod warunkiem regulowania opłat – trwa 20 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.
D jak dokumentacja zgłoszeniowa
Jakie papiery należy złożyć, ubiegając się o protekcję naszego rozwiązania? W zgłoszeniu innowacji w celu uzyskania patentu powinno znaleźć się: podanie zawierające m.in. określenie zgłaszającego, opis przedmiotu oraz prośbę o nadanie patentu, a także opis innowacji prezentujący jego sedno, zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe, streszczenie opisu i szkice, jeżeli są niezbędne do zrozumienia innowacji.
Oprócz tego zgłoszenie może posiadać takie elementy jak np. dowód pierwszeństwa, jeśli zgłaszający ubiega się o przyznanie mu wcześniejszego pierwszeństwa czy poświadczenie instytucji depozytowej, w przypadku gdy powołuje się na zdeponowanie materiału biologicznego. Zaś kiedy postępujemy przez przedstawiciela, niezbędny będzie dokument pełnomocnictwa.
E jak EUIPO
To ważna organizacja troszcząca się o ochronę prawną zarezerwowanych rozwiązań na naszym kontynencie. European Union Intellectual Property Office (EUIPO), innymi słowy Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej, to jednostka Wspólnoty zarządzająca prawami powiązanymi z unijnymi znakami towarowymi i wspólnotowymi wzorami przemysłowymi obowiązującymi na obszarze całej UE.
Warto dodać, iż te prawa komplementują krajowe prawa własności intelektualnej i są powiązane z międzynarodowymi systemami własności intelektualnej. EUIPO prowadzi też europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej i odpowiada za bazę utworów osieroconych.
🗣️ Na blisko 200 tys. zgłoszeń patentowych do Europejskiego Urzędu Patentowego w 2024 r. 629 pochodziło z Polski. Warto podkreślić, że polscy innowatorzy mają trudniejszy dostęp do kapitału inwestycyjnego – mówi w Krakowie Steve Rowan, Wiceprezes @EPOorg pic.twitter.com/Ne6RArdKw1
— Urząd Patentowy RP (@UPRP_GOV_PL) May 20, 2025
F jak fałszerze
Uważaj na fałszerzy, którzy udają instytucje chroniące własność intelektualną. Urząd Patentowy RP od czasu do czasu publikuje ostrzeżenia o nieuczciwych osobach, które przesyłają klientom tej instytucji nieprawdziwe pisma, które mają na celu wyłudzenie funduszy. Oszuści, podszywając się za urząd, przesyłają fałszywe postanowienia wzywające do uiszczenia opłaty za nadanie ochrony. Klienci urzędu dostają je w formie papierowej lub na adresy mailowe.
Urząd Patentowy RP apeluje o większą ostrożność i przypomina, iż nie wysyła postanowień ani świadectw ochronnych drogą elektroniczną. Zaś wysyłane przez niego postanowienia o nadaniu prawa ochronnego na znak handlowy są opatrzone podpisem elektronicznym oraz kodem QR, który umożliwia weryfikację autentyczności korespondencji.
Uważaj na fałszywe decyzje oraz świadectwa ochronne! Informujemy, że pojawiły się nowe przypadki wyłudzania środków pieniężnych od Klientów UPRP. Na zdjęciach pokazujemy, jak wyglądają fałszywe dokumenty.
Prosimy o Waszą wzmożoną czujność! ➡️ https://t.co/mNhUZd9gIq pic.twitter.com/vV1oClJAqh
— Urząd Patentowy RP (@UPRP_GOV_PL) September 11, 2025
G jak geograficzne oznaczenie
Geograficzne oznaczenia to oznaczenia służące identyfikacji szczególnych towarów, które posiadają typowe dla nich cechy powiązane z ich geograficznym miejscem pochodzenia. Należy podkreślić, iż towary kojarzone z nazwami regionów geograficznych często uzyskują sławę z racji szczególnej jakości lub charakteru, w związku z tym są chronione przez szereg krajowych aktów prawnych i umów międzynarodowych.
Przykładem użycia oznaczeń geograficznych są rogale świętomarcińskie, stanowiące wyrób cukierniczy o kształcie rogala z nadzieniem z masy makowej. Są one wypiekane w Poznaniu i okolicznych miejscowościach w Wielkopolsce. Smak i jakość tych rogali są cechami specyficznymi tego produktu, powiązanymi bezpośrednio z ich geograficznym pochodzeniem. Inne przykłady oznaczeń geograficznych w Polsce to m.in. andruty kaliskie, jabłka łąckie lub truskawki kaszubskie.
H jak hologram
To przykład tego, jak rozszerza się wachlarz kategorii znaku handlowego. Do niedawna te znaki musiały być słyszalne, widzialne albo – jak to ujmuje ustawa – „przedstawialne”. Uchwalona w 2019 r. nowelizacja ustawy Prawo własności przemysłowej wprowadziła nową definicję znaku towarowego, w której zniesiono wymóg graficznej prezentowalności znaku.
W efekcie udostępniono przyjmowanie zgłoszeń nowych typów znaków handlowych, które do tej pory nie były przewidziane w polskim prawie. Jednym z takich rodzajów jest hologram – znak złożony z elementów o charakterze holograficznym. Znak holograficzny można zaprezentować w urzędzie przez przekazanie pliku wideo, przedstawienia graficznego lub fotograficznego, które zawiera ujęcia niezbędne do należytego ukazania całości holograficznego efektu.
I jak IP Scan
IP Scan to dostępna od zeszłego roku usługa, która pozwala przedsiębiorcom na rozpoznanie poziomu ochrony własności intelektualnej w ich firmie. Właściciele mikro, małych i średnich przedsiębiorstw mogą otrzymać dotację na 90% jej wartości.
Usługa IP Scan to element programu SME Fund, innymi słowy Funduszu dla MŚP, który zapewnia dotacje na zgłoszenia znaków handlowych, wzorów przemysłowych i innowacji. Korzystający z niej przedsiębiorca współpracuje z ekspertem. Dzięki usłudze może rozpoznać posiadane zasoby powiązane z własnością intelektualną i poznać możliwości ich wykorzystania w celu generowania większych wpływów w firmie.
J jak jednolitość
Jednolitość to jeden z wymogów koniecznych przy zgłoszeniu innowacji. Polega ona na tym, że zgłoszenie obejmuje jedną lub więcej innowacji połączonych ze sobą w taki sposób, iż stanowią ewidentnie jeden pomysł wynalazczy.
W większości procedur patentowych na świecie nie jest określone ograniczenie liczby innowacji, które mogą być zawarte w jednym zgłoszeniu patentowym. Jedyna przeszkoda dotyczy właśnie obowiązku spełnienia wymogu tzw. jednolitości innowacji. Innowacje umieszczone w jednym zgłoszeniu spełniają to kryterium, kiedy są połączone ze sobą w taki sposób, iż ewidentnie stanowią jeden pomysł wynalazczy. Rzeczone połączenie powinno być oparte na jednej lub wielu wspólnych albo wzajemnie odpowiadających cechach technicznych.
K jak konwersja unijnego znaku towarowego
Tak określa się procedurę, która jest stosowana w przypadku znaku towarowego Unii Europejskiej i rejestracji międzynarodowej. W sytuacji, gdy rzeczony znak przestaje obowiązywać, można dokonać jego konwersji w znaki handlowe, które są ważne w niektórych państwach członkowskich. Ta opcja przydaje się w razie ewentualnych problemów powiązanych z jednolitym charakterem znaku.
Przykład: jeśli znak handlowy UE ma trudności z rejestracją tylko w jednym lub w kilku krajach, zgłaszający go może zwrócić się o konwersję w indywidualne, krajowe zgłoszenia znaków handlowych w innych państwach, w których bezwzględne przesłanki lub podstawa sprzeciwu nie mają zastosowania.
L jak licencja
Licencja to prawo do korzystania z przedmiotu własności na podstawie zezwolenia udzielonego przez upoważnionego do danego prawa. Prawo to wynika z reguły z umowy licencyjnej.
Zdarza się, iż licencja jest np. niepełna lub ograniczona – w takiej sytuacji licencjobiorca ma limitowane prawo korzystania z przedmiotu ochrony. Ograniczenia powinny zostać ustalone przez strony w umowie. Najbardziej korzystną opcją dla licencjobiorcy jest licencja pełna – ma on wtedy prawo do korzystania z przedmiotu ochrony w takim samym zakresie, jak licencjodawca.
M jak międzynarodowa ochrona
Jak można uzyskać ochronę patentową w wielu krajach? W tym celu można dokonać zgłoszenia bezpośrednio do adekwatnych urzędów tych krajów lub skorzystać z procedur międzynarodowych lub regionalnych. Aby mieć pełną możliwość prawnego przeciwdziałania nieuczciwym praktykom, które mogą być podejmowane wobec naszego rozwiązania w innych państwach, warto zdecydować się na rozszerzenie jego ochrony poza obszar Polski.
I tak np. międzynarodowego zgłoszenia patentowego można dokonać w Urzędzie Patentowym RP, w Europejskim Urzędzie Patentowym lub bezpośrednio w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej WIPO (IB WIPO). W przypadku dwóch ostatnich instytucji zgłoszenie jest możliwe tylko wtedy, gdy uprzednio zostało wniesione zgłoszenie w trybie krajowym.
💡Masz wynalazek albo wzór użytkowy, ale nie wiesz, jak zgłosić go do Urzędu Patentowego RP? Ten przewodnik jest dla Ciebie!
📘 „Poradnika wynalazcy” to praktyczna pomoc dla osób, które chcą chronić swój pomysł – w Polsce, Europie lub na świecie 🙋 https://t.co/SLjFmmonBU pic.twitter.com/nwHsYgYSPS
— Urząd Patentowy RP (@UPRP_GOV_PL) May 13, 2025
N jak naruszenie
Naruszeniem prawa – w sensie obiektywnym – jest postępowanie sprzeczne z dyspozycją normy prawnej, zagrożone sankcją, np. nieuprawnione oznaczenie wyrobu w sposób sugerujący, iż korzysta on z protekcji patentowej lub znaku handlowego. Aczkolwiek naruszeniem może być również – w sensie subiektywnym – działanie polegające na wkroczeniu w sferę możliwości postępowania zarezerwowaną tylko dla uprawnionego podmiotu.
Przykładem w tym drugim przypadku jest np. użytkowanie bez odpowiedniej licencji z cudzego prawa ochronnego lub bezpodstawne podawanie się za autora lub współautora utworu. W razie naruszenia bądź istnienia groźby naruszenia ochrony naszego rozwiązania, możemy dochodzić swych praw w postępowaniu przed sądem.
O jak opłaty
Ochrona własności intelektualnej kosztuje. I tak np. za zgłoszenie innowacji w Polsce uiścimy 550 zł (online – 500 zł), natomiast pierwszy termin ochrony (1–3 rok) to wydatek rzędu 480 zł. W przypadku wzoru przemysłowego zgłoszenie kosztuje 300 zł, a pierwszy termin ochrony (1–5 rok) – 150 zł.
Jeśli chcemy zgłosić do protekcji znak handlowy z jedną klasą towarową, musimy liczyć się z wydatkiem rzędu 450 zł (online – 400 zł). Za każdą kolejną klasę dopłacimy 120 zł, a każdy 10-letni termin ochrony kosztuje 400 zł. Warto wspomnieć, iż wysokość opłat urzędowych powiązanych ze zgłoszeniem w poszczególnych krajach drastycznie się różni. Jak widać na powyższym przykładzie, urzędy patentowe stosują zniżki dla dokonujących zgłoszeń w formie online.
P jak patent
To jedno z kluczowych pojęć. Patentem jest prawo wyłącznego użytkowania z innowacji w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze danego państwa. Wnioskodawca może uzyskać patent w swoim kraju lub patent europejski – ten drugi jest przyznawany przez Europejski Urząd Patentowy i obejmuje obszar wybranych państw należących do Europejskiej Organizacji Patentowej.
Można wystąpić też o patent dodatkowy. To patent na udoskonalenie lub uzupełnienie innowacji, które posiada cechy innowacji, lecz nie może być stosowany samoistnie. Generalnie patenty mogą być utrzymywane w mocy maksymalnie przez termin 20 lat.
R jak rejestr
Wszystkie chronione prawnie rozwiązania muszą znaleźć się w rejestrach prowadzonych przez Urząd Patentowy RP. W tych rejestrach dokonywane są wpisy o nadanych patentach, dodatkowych prawach ochronnych, prawach ochronnych oraz prawach z rejestracji. Oddzielnie prowadzone są rejestry m.in. wzorów użytkowych, przemysłowych, znaków handlowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych.
Dostęp do danych zawartych w rejestrach ma każdy – nie są one niejawne. Należy przypuszczać, że wpisy w rejestrach są wiarygodne i że ich treść jest znana wszystkim. Jeśli ktoś pragnie otrzymać potwierdzenie danych zawartych w rejestrach prowadzonych przez Urząd Patentowy, instytucja może wydać mu stosowny wyciąg.
S jak skarga kasacyjna
Otrzymałeś niekorzystną z twojego punktu widzenia decyzję? Masz prawo się od niej odwołać, stosując skargę kasacyjną. Można tak postąpić w przypadku wyroków lub postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w wyniku rozpatrzenia skarg na decyzje Urzędu Patentowego RP. Skargę kasacyjną składa się do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Warto pamiętać o tym, że skarga kasacyjna musi być sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika, czyli radcę prawnego, adwokata lub rzecznika patentowego. Termin na jej złożenie przez wspomnianego pełnomocnika to 30 dni od daty doręczenia stronie wyroku wraz z uzasadnieniem. Trzeba przygotować się także na uiszczenie stosownej opłaty na konto sądu.
T jak tajemnica przedsiębiorstwa
To firmowe dane, które trzeba chronić. Zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tajemnicą przedsiębiorstwa są informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne mające wartość gospodarczą. Idzie o dane, które jako całość lub w pojedynczo nie są powszechnie wiadome osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji, o ile uprawniony do korzystania z nich podjął kroki, żeby utrzymać je w poufności.
Zapamiętaj, iż warto zabezpieczyć swoje tajemnice handlowe, podpisując umowy o zachowaniu poufności. Jeżeli posiadasz w firmie takie tajemnice, praktycznie każda umowa o pracę powinna zawierać klauzulę dotyczącą zachowania poufności. Tajemnica przedsiębiorstwa to ogromna wartość, której nie da się wycenić.
Czy wiesz jak dokonać zgłoszenia, np. swojego wynalazku lub znaku towarowego, do UPRP? Serdecznie polecamy lekturę naszego bezpłatnego poradnika, pt. „Zgłaszanie przedmiotów własności przemysłowej. Przewodnik dla zgłaszających”! 📖 https://t.co/U08S4SaTEX pic.twitter.com/9LyQtalmPn
— Urząd Patentowy RP (@UPRP_GOV_PL) June 4, 2025
U jak Urząd Patentowy RP
Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej to organizacja, która dba o przestrzeganie praw ochrony własności przemysłowej w naszym kraju. Bazowym zadaniem Urzędu Patentowego RP jest przyjmowanie i analizowanie zgłoszeń innowacji, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków handlowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych.
Należy do niego też orzekanie w sprawach o nadanie praw wyłącznych na wymienione przedmioty własności przemysłowej i rozstrzyganie spraw w postępowaniach spornych w zakresie określonym ustawą. Instytucja prowadzi rejestry i centralny zbiór polskich i zagranicznych opisów patentowych.
W jak wynalazek
Innowacją jest przedmiot ochrony, na który może być przyznany patent. Innymi słowy, jest to nowe rozwiązanie posiadające charakter techniczny, charakteryzujące się poziomem innowacyjnym i nadające się do przemysłowego stosowania. Wyróżnia się cztery kategorie innowacji: produkty, urządzenia, sposoby i zastosowania.
Innowacje są przedmiotami ochrony, na które Urząd Patentowy RP nadaje prawa wyłączne. Taka protekcja trwa 20 lat od daty dokonania zgłoszenia.
Z jak znak towarowy
Znak handlowy to każde oznaczenie umożliwiające konsumentom rozróżnienie towaru jednego wytwórcy od analogicznych lub identycznych towarów innych wytwórców. Powinno być ono możliwe do zaprezentowania w rejestrze znaków handlowych w sposób pozwalający na określenie jednoznacznego i precyzyjnego przedmiotu nadanej protekcji.
Znakami handlowymi mogą być np. wyraz, łącznie z nazwiskiem, rysunek, litera lub cyfra. Na liście potencjalnych znaków są również: kolor, dźwięk lub forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania.
