Każda osoba, która została pominięta w testamencie, może domagać się środków finansowych od spadkobierców, którzy otrzymali spadek. Wymaga to złożenia wniosku o tzw. zachowek. Wartość zachowku określana jest przez Kodeks Cywilny. Czy Tobie również przysługuje zachowek po rodzicach? W jaki sposób dochodzić swoich praw?
/123RF/PICSEL
Reklama
Zachowek po rodzicach: czym jest i komu przysługuje
Zachowek jest instytucją prawną, której zadaniem jest ochrona interesów najbliższych osób osoby zmarłej, jeśli zostały one pominięte w testamencie. Dotyczy on także osób, które co prawda w testamencie zostały wymienione, ale został im przypisany spadek w wysokości mniejszej niż wskazywałoby na to dziedziczenie ustawowe.
W przypadku zachowku po rodzicach, najczęstszym momentem jego egzekwowania jest sytuacja, w której rodzic w testamencie przepisał całość swojego majątku na jedno z dzieci, a pozostałe nie zostały w nim uwzględnione.
Co ważne, rodzeństwo, aby móc skorzystać z prawa zachowku, nie może zostać w testamencie wydziedziczone.
Prawo do zachowku mają wszystkie te osoby, które powinny odziedziczyć spadek z mocy ustawy, ale zgodnie z testamentem, nie został im przydzielony żaden udział w majątku osoby zmarłej.
Wysokość zachowku po rodzicach
Kodeks Cywilny dokładnie określa, jaka wysokość zachowku przynależy poszczególnym osobom bliskim. I tak w przypadku dziecka osoby zmarłej, zachowek wynosi ½ całej masy spadkowej. Gdy dziecko jest małoletnie albo trwale niezdolne do wykonywania obowiązków zawodowych, zachowek wzrasta do ⅔ wartości spadku.
Nie ma tutaj znaczenia, czy osobą zmarłą jest ojciec czy matka: przepisy determinują postępowanie w przypadku śmierci rodzica, niezależnie od jego płci.
Obliczanie wysokości zachowku po rodzicach
Przede wszystkim konieczne jest poznanie substratu zachowku. Jest to wartość spadku, która stanowi czystą wartość spadku. Oblicza się ją jako różnicę między stanem czynnym spadku i stanem biernym spadku.
Stan czynny spadku to wartość wszystkich praw, które wchodzą w skład spadku, według ich stanu w chwili otwarcia testamentu i cen z chwili orzekania o zachowku.
Z kolei stanem biernym spadku określa się sumę długów spadkowych z pominięciem długów, które wynikają z zapisów zwykłych oraz poleceń.
Przy obliczaniu wartości zachowku bierze się również pod uwagę wartość darowizn oraz zapisów windykacyjnych, które zostały dokonane przez spadkodawcę. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie darowizny doliczane są do wartości. Jeśli darowizna została przekazana przez spadkodawcę osobie nieuprawnionej do dziedziczenia ustawowego, może być ona wliczona do substratu zachowku jedynie przez 10 lat.
Darowizna przekazana osobie uprawnionej do dziedziczenia wlicza się do substratu niezależnie od daty.
Gdy już uzyskamy wartość substratu zachowku, konieczne jest pomnożenie tej wartości przez część wysokości zachowku, która przysługuje konkretnej osobie. To stanowi rzeczywistą wartość zachowku, o którą można się ubiegać.
Złożenie wniosku o wypłatę zachowku
Aby uzyskać zachowek po rodzicu, konieczne jest wystosowanie wezwania do zapłaty zachowku, które kierowane jest do wszystkich spadkobierców. W wezwaniu musi znaleźć się kwota do wypłaty oraz podstawa do wypłaty zachowku.
Jeśli działanie to nie przyniesie oczekiwanych skutków, można ubiegać się o zachowek na drodze sądowej. W tym celu należy złożyć pozew o zachowek do sądu okręgowego lub rejonowego. W pozwie znaleźć się musi data pozwu, dane pozwanego, dane powoda, przedmiot sporu czyli kwota zachowku, uzasadnienie roszczenia o zachowek oraz wszelkie istotne dla sądu informacje, jak np. dowody potwierdzające trwałą niezdolność do pracy powoda.
Oprócz tego do pozwu należy dołączyć akt zgonu spadkodawcy, akt poświadczenia dziedziczenia, akt cywilny potwierdzający pokrewieństwo między osobą zmarłą a powodem, umowy darowizny czy inne dokumenty, które potwierdzają, że roszczenie o zachowek jest uzasadnione.
Czas na dochodzenie swojego prawa do zachowku wynosi 5 lat od daty śmierci spadkodawcy lub ewentualnie daty, w której powód dowiedział się o śmierci. Po tym czasie możliwość ubiegania się o wypłatę zachowku wygasa.
KO
