W przypadku darowizny mieszkania przed śmiercią spadkodawcy prawo do zachowku przysługuje, gdy wartość pozostałego majątku jest niewystarczająca, by zaspokoić ustawowych spadkobierców. Proces dochodzenia zachowku wymaga precyzyjnego ustalenia wartości rynkowej nieruchomości zarówno w momencie jej przekazania, jak i otwarcia spadku. Wyjaśniamy, ile wynosi zachowek od darowizny mieszkania i jak go obliczyć.
/123rf.com /123RF/PICSEL
Darowizna i zachowek: na czym polegają?
Darowizna, regulowana przez artykuł 888 Kodeksu cywilnego, jest jedną z podstawowych metod przekazywania majątku. Pozwala darczyńcy na bezpłatne przekazanie aktywów obdarowanemu bez oczekiwania na jakiekolwiek świadczenia zwrotne. Natomiast zachowek, opisany w artykule 991 Kodeksu cywilnego, zabezpiecza finansowo najbliższych członków rodziny spadkodawcy, którzy zostali pominięci w jego dyspozycji majątkowej. Przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, jeśli nie zostali uwzględnieni w testamencie, ale mogliby dziedziczyć z mocy ustawy.
Reklama
Prawo do zachowku jest szczególnie istotne, gdy spadkodawca za życia przekazał znaczny majątek (np. mieszkanie lub dom) osobom trzecim, zmniejszając wartość spadku. W ten sposób darowizna mogłaby być używana do obejścia przepisów o dziedziczeniu, dlatego zachowek chroni interesy ustawowych spadkobierców. Przy ustalaniu wysokości zachowku uwzględnia się również wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę jeszcze za życia, co ma na celu zapewnienie, że spadkobiercy otrzymają należną część majątku.
Czy od darowizny mieszkania należy się zachowek?
Co do zasady zachowek przysługuje od każdej darowizny, która w istotny sposób zmniejsza wartość masy spadkowej. Roszczenie o uzupełnienie zachowku dotyczy zatem nie tylko nieruchomości, ale również cennych ruchomości, takich jak na przykład biżuteria lub dzieła sztuki. Proces dochodzenia zachowku w tym wypadku wymaga udowodnienia, że darowizna przed śmiercią spadkodawcy rzeczywiście wpłynęła na zmniejszenie udziału uprawnionych w spadku.
W przypadku mieszkania kluczowe jest określenie wartości rynkowej nieruchomości w momencie darowizny oraz w chwili otwarcia spadku, aby ocenić, jaka część majątku została “usunięta” i jakie są tego konsekwencje dla wartości zachowku. Osoby uprawnione mogą wnieść roszczenie przeciwko obdarowanemu, nawet jeśli nie jest on spadkobiercą. Z drugiej strony, istnieją sytuacje, w których roszczenie o zachowek od darowizny mieszkania nie będzie miało podstaw. Na przykład, jeśli darowizna została dokonana ponad dziesięć lat przed śmiercią spadkodawcy, prawo nie wymaga uwzględniania jej w masie spadkowej przy obliczaniu zachowku.
Przeczytaj też: Czy zachowek można dziedziczyć? Te osoby dostaną pieniądze po śmierci uprawnionego
Zachowek od darowizny mieszkania: ile pieniędzy można otrzymać?
Wartość zachowku od darowizny mieszkania oblicza się na podstawie bieżącej wartości rynkowej nieruchomości, co ma na celu zapewnienie sprawiedliwego podziału majątku między wszystkimi uprawnionymi spadkobiercami. Na przykład, jeśli rodzic darował dziecku nieruchomość, a jej wartość znacznie wzrosła do momentu śmierci darczyńcy, pozostali spadkobiercy (np. rodzeństwo) mogą ubiegać się o zachowek odpowiadający aktualnej wartości rynkowej tej nieruchomości, a nie kwocie, za jaką została pierwotnie zakupiona.
Aby uzyskać zachowek od darowizny mieszkania, spadkobiercy muszą złożyć odpowiednie roszczenie. Wysokość zachowku zależy od stopnia pokrewieństwa i sytuacji życiowej spadkobiercy. W przypadku dorosłych, pełnosprawnych uprawnionych, zachowek wynosi połowę tego, co otrzymaliby w ramach ustawowego dziedziczenia. Jeśli więc mieszkanie warte jest 500 000 zł na rynku, a spadkobiercy ustawowemu przysługiwałoby 250 000 zł w ramach dziedziczenia, to zachowek wynosiłby 125 000 zł. W przypadku osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy udział ten wzrasta do 2/3 kwoty, która przysługiwałaby im w ramach dziedziczenia ustawowego. Roszczenie o zachowek jest skierowane do obdarowanego i to on musi wypłacić uprawnionym należne pieniądze.
Przeczytaj też:
Czy zachowek się przedawnia? Termin jest ściśle określony
Od kogo można ubiegać się o zachowek? Kto ma do niego prawo?
Ile wynosi zachowek po rodzicach? Kwotę możesz obliczyć sam
