Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje obszerną nowelizację Kodeksu pracy, która ma znacząco zmienić zasady obliczania stażu pracy oraz wpłynąć na szereg uprawnień pracowniczych. Planowane zmiany, które początkowo miały wejść w życie w 2025 roku, zostały przesunięte na 2026 rok.
Nadchodzi zmiana istotna dla milionów Polaków (Licencjodawca, NBP, Rawpixel)
W połowie maja money.pl informował, że w 2026 roku kodeks Pracy czeka rewolucja. Projekt przepisów, który w środę zaprezentowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej potwierdzają, że zmiany, o których pisali Tomasz Żółciak i Grzegorz Osiecki faktycznie są planowane. W tym termin wejścia w życie przepisów.
Kluczowym elementem planowanej nowelizacji jest zmiana sposobu obliczania stażu pracy. Zgodnie z projektem, do stażu pracy będą wliczane nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale również okresy prowadzenia działalności gospodarczej oraz wykonywania umów cywilnoprawnych.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zobacz także: 13 miliardów złotych obrotów. Zaczynał od pożyczki na dostawczaka
Co w projektowanych przepisach jest szczególnie istotnego? Artykuł 302[1] § 1 projektowanej ustawy przewiduje, że „do okresu zatrudnienia wlicza się okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe”.
Ponadto, § 2 tego samego artykułu stanowi, że do stażu pracy będą zaliczane okresy wykonywania umów zlecenia, umów o świadczenie usług oraz umów agencyjnych, jeśli osoba podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym – czytamy w opracowaniu „Dziennika Gazety Prawnej”.
Wpływ na uprawnienia pracownicze
Planowane zmiany będą miały daleko idące konsekwencje dla uprawnień pracowniczych. Osoby zatrudnione na umowę o pracę, które wcześniej świadczyły pracę dla tego samego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia lub prowadziły działalność gospodarczą, mogą zyskać szereg korzyści:
- Dłuższy urlop wypoczynkowy: Pracownicy mogą szybciej nabyć prawo do urlopu w wymiarze 26 dni.
- dłuższy okres wypowiedzenia,
- wyższa odprawa,
- dodatkowe świadczenia. Jeśli przepisy zakładowe przewidują dodatki stażowe lub inne świadczenia uzależnione od stażu pracy, pracownicy mogą zyskać prawo do wyższych kwot.
I tak, by zamiast 20 dni przysługiwało nam w roku 26 dni urlopu, musimy mieć na koncie 10 lat przepracowanych na umowie o pracę lub wysłużonych w określonym rodzaju służb mundurowych. Jeśli planowane zmiany wejdą w życie, ten warunek uległby zmianie, a do stażu pracy wliczałby się także okres, kiedy pracowaliśmy na umowie zlecenie lub prowadziliśmy własną firmę – czytamy na łamach „Gazety Wyborczej”.
Z kolei długość okresu wypowiedzenia zależy od stażu pracy. Jeśli przepracujemy mniej niż 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. Przy stażu pracy od 6 miesięcy do 3 lat, czas wypowiedzenia to miesiąc, a przy ponad 3-letnim stażu, wynosi on 3 miesiące.
Warto jednak zaznaczyć, że w myśl projektowanych przepisów liczy się tylko czas spędzony w danej firmie. Zmiana przepisów będzie miała znaczenie dla osób, które przed podpisaniem umowy o pracę z obecnym pracodawcą, pracowały dla niego na umowie zlecenie lub B2B. Ten okres będzie uwzględniany przy obliczaniu czasu wypowiedzenia i odprawy.
Potwierdzanie okresów zatrudnienia
Projekt nowelizacji szczegółowo określa sposób potwierdzania okresów zatrudnienia, które mają być wliczane do stażu pracy. Zgodnie z art. 302[1] § 7-10:
- Okresy prowadzenia działalności gospodarczej będą potwierdzane zaświadczeniem wydanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o opłaceniu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
- Okresy wykonywania umów cywilnoprawnych będą potwierdzane zaświadczeniem ZUS o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
- W przypadku okresów, w których osoba fizyczna nie podlegała ubezpieczeniom, ale prowadziła działalność gospodarczą, potwierdzeniem będzie zaświadczenie ZUS o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Inne wliczane okresy
Projektowana nowelizacja uwzględnia również inne okresy, które będą wliczane do stażu pracy. Zgodnie z art. 302[1] § 5, do okresu zatrudnienia będą zaliczane m.in.:
- Okresy pobierania uposażenia w czasie sprawowania mandatu posła, senatora lub posła do Parlamentu Europejskiego,
- odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego oraz służby zastępczej,
- kształcenia się w szkole doktorskiej,
- pobierania stypendium sportowego przez stypendystę sportowego,
- kształcenia się w Krajowej Szkole Administracji Publicznej,
- wykonywania przez skazanego odpłatnego zatrudnienia,
- pobierania przez bezrobotnego zasiłku i stypendium,
- udokumentowane okresy zatrudnienia za granicą u pracodawcy zagranicznego
- okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie.
Rozróżnienie między zakładowym a ogólnym stażem pracy
Warto podkreślić, że nowelizacja wprowadza istotne rozróżnienie między dwoma rodzajami stażu pracy:
Zakładowy staż pracy. Dotyczy okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Ma wpływ na ustalanie długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub nieokreślony oraz wysokości odprawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę i odprawy pośmiertnej.
Ogólny staż pracy. Obejmuje okresy pracy u wszystkich pracodawców. Jest istotny przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika oraz nabywania prawa do urlopu wychowawczego.
Możliwy wzrost kosztów pracodawców
Planowana nowelizacja ma na celu dostosowanie przepisów prawa pracy do zmieniających się realiów rynku pracy. Uwzględnienie różnych form zatrudnienia przy obliczaniu stażu pracy może przyczynić się do zwiększenia stabilności zatrudnienia i poprawy sytuacji pracowników, którzy w przeszłości pracowali na podstawie umów cywilnoprawnych lub prowadzili działalność gospodarczą.
W analizie skutków regulacji oszacowano, że w ciągu 10 lat sektor finansów publicznych może ponieść koszty w wysokości 27 256,4 mln zł, a sektor prywatny – 6 906,6 mln zł. Z tej kwoty, 80 proc. obciążeń przypadnie na duże przedsiębiorstwa, natomiast sektor MŚP będzie musiał wydać 1 381,3 mln zł w związku z planowanymi zmianami.
Pracodawcy poniosą koszty, ponieważ będą musieli uwzględniać dłuższe okresy stażu przy wypłacie odpraw oraz dodatków stażowych i nagród jubileuszowych w sektorze publicznym. Zmiany te wpłyną również na okresy wypowiedzenia umów oraz szybsze nabywanie prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, co może prowadzić do większej absencji w zakładach pracy i dodatkowych kosztów związanych z koniecznością uzupełnienia braków kadrowych.
Dla pracowników nowelizacja przyniesie korzyści w postaci szybszego dostępu do ważnych uprawnień pracowniczych, niezależnie od formy wcześniej wykonywanej pracy. Umożliwi również wcześniejsze ubieganie się o stanowiska wymagające określonego stażu pracy.
