Czasami zdarzają się sytuacje, gdy osoba spisująca testament zdecyduje się rozdysponować swój majątek inaczej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego, np. wykluczając jedno ze swoich dzieci. W takim przypadku pominięci najbliżsi mogą się jednak starać o uzyskanie zachowku od pozostałych spadkobierców. Na czym polega zachowek po rodzicach i kto może go otrzymać?
/123RF/PICSEL
Co to jest zachowek?
Zachowek ma na celu zabezpieczyć najbliższe osoby spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie i w ten sposób, nie odziedziczyły takiej części spadku, jaka przypadłaby im, gdyby dziedziczenie odbywało się zgodnie z ustawą.
Zachowek ma najczęściej postać pieniężną i jest wypłacany przez rzeczywistych spadkobierców testamentowych, którzy otrzymali spadek.
Kto ma prawo do zachowku po rodzicach?
Prawo do zachowku ma najbliższa rodzina zmarłego, a więc małżonek, dzieci, wnukowie lub rodzice. Oznacza to, że do zachowku po rodzicach jak najbardziej mają prawo ich dzieci. Prawo do zachowku nie dotyczy natomiast rodzeństwa lub dalszej rodziny, ani współmałżonka, jeżeli zmarły pozostawał z nim za życia w separacji.
Reklama
Warto pamiętać, że o zachowek po rodzicach można ubiegać się do 5 lat od chwili otwarcia testamentu. Po tym czasie prawo do zachowku staje się przedawnione. Bieg terminu przerywa natomiast zgłoszenie zarzutu o to, że testament jest nieważny lub złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy.
Kiedy nie należy się zachowek po rodzicach?
Prawo do zachowku po rodzicach nie będzie obowiązywać, jeżeli zmarły pozostawił po sobie testament i wydziedziczył on w nim swoje dzieci, uzasadniając swoją decyzję. Wydziedziczenie możliwe jest natomiast wyłącznie wtedy, gdy istnieją do tego przesłanki:
- postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
- dopuszczenie się względem spadkodawcy lub jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo rażącej obrazy czci
- uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych
Ponadto prawo do zachowku nie przysługuje również wtedy, gdy zgodnie z wyrokiem sądu, spadkobiercy zostali uznani za niegodnych dziedziczenia lub w sytuacji gdy spadkobierca za życia zmarłego zawarł z nim umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.
Ile wynosi zachowek po rodzicach?
Zgodnie z przepisami zachowek po rodzicach wynosi 1/2 wartości majątku, który przysługiwałby im w przypadku dziedziczenia ustawowego. Dotyczy to osób pełnoletnich, które mają pełną zdolność do pracy. Jeżeli spadkobierca nie ukończył 18. roku życia lub gdy jest trwale niezdolny do pracy, to wtedy przysługuje mu 2/3 udziału przysługującego mu z ustawy.
Jak obliczyć zachowek po rodzicach? W tym celu należy najpierw obliczyć czystą wartość spadku, która jest różnicą między aktywami a długami spadkowymi.
Przykład: Wartość majątku pana Marka wynosiła 150 000 zł. Postanowił on zostawić majątek wyłącznie swojemu synowi, pomijając swoją córkę. Zgodnie z dziedziczeniem ustawowym jego dzieci powinny dziedziczyć w częściach równych, w związku z czym jego córka ma prawo do zachowku. Gdyby nie została pominięta, przysługiwałaby jej połowa wartości spadku, czyli 75 000 zł. Aby uzyskać kwotę zachowku, te kwotę należy ponownie podzielić przez 2. Córce pana Marka przysługiwałoby więc 37 500 zł zachowku.
Jak złożyć wniosek o zachowek po rodzicach?
Aby otrzymać zachowek, w pierwszej kolejności należy złożyć pisemne wezwanie do zapłaty zachowku do spadkobiercy lub spadkobierców testamentowych. W takim wezwaniu należy uzasadnić podstawę otrzymania zachowku oraz wysokość roszczenia. Jeżeli spadkobierca/spadkobiercy nie zgodzą się na wypłatę zachowku, to wówczas taką sprawę można skierować do sądu.
Pozew o wypłatę zachowku należy złożyć w sądzie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W pozwie trzeba uzasadnić prawo do zachowku, ustalić wartość spadku oraz zachowku. Dodatkowo do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające np. pokrewieństwo, takie jak akt stanu cywilnego, który potwierdza, że zgodnie z dziedziczeniem ustawowym spadkobierca otrzymałby spadek.
WG
