Opis stanowiska pracy to dokument regulujący obowiązki i prawa pracownika w organizacji.
Trud zebrał historie pracowników, którzy znaleźli się w trudnych sytuacjach spowodowanych nieporozumieniami z pracodawcami na temat opisu stanowiska pracy.
Podczas gdy opisy stanowisk pracy są obowiązkowe w agencjach rządowych, ich obecność w firmach komercyjnych zależy od decyzji pracodawcy.
W rzeczywistości instrukcje często pełnią wyłącznie rolę formalną. Jednak bez nich skuteczne zarządzanie personelem jest trudne. Jeśli obowiązki pracownika nie są nigdzie jasno określone lub sprecyzowane, może to prowadzić do wielu komplikacji, a często nawet do sporów sądowych. Brak opisów stanowisk pracy jest szczególnie korzystny dla nieuczciwych pracodawców.
Negocjacje zgodnie z instrukcjami
„Dołączyłam do firmy jako marketingowiec” – mówi Irina Perowa, moskwianka. „Nie mam wykształcenia ekonomicznego. Mam dyplom z public relations i studiowałam na Wydziale Filologicznym. Wcześniej przez rok pracowałam jako asystentka kierownika ds. marketingu, a potem przez kolejne sześć miesięcy jako menedżerka”.
Podczas rozmowy kwalifikacyjnej pracodawca polubił Irinę. „Oczywiście wiedział o moim wykształceniu” – mówi. Wraz z umową o pracę poproszono ją o podpisanie opisu stanowiska pracy. „Przeraziło mnie to, że w sekcji „Postanowienia ogólne” napisano, że muszę mieć wykształcenie ekonomiczne. Pracodawca powiedział, że to bzdura i nic nie znaczy, ale ja byłam przerażona: co jeśli pewnego dnia zostanę zwolniona za rzekome ukrywanie mojego wykształcenia?”
„Uważam, że Irina miała absolutnie uzasadnione obawy” – komentuje Paweł Lambrow, prawnik i specjalista ds. sporów pracowniczych i arbitrażowych. „Pracodawca rzeczywiście mógł zwolnić pracownicę za »niekompetencję«”.
Irina nie spieszyła się z podpisywaniem dokumentów od razu. „Zamieściłam wiadomość na forum internetowym” – mówi. „Ktoś poradził mi, żebym przekonała pracodawcę do zmiany opisu stanowiska. Podeszłam do szefa i wyjaśniłam, że chcę zmienić zdanie „wymagane wykształcenie ekonomiczne” na „wymagane wykształcenie wyższe”. Nie spodziewałam się nawet, że szef tak szybko się zgodzi!”
Zwolniony bez kartki papieru
Igor, specjalista IT w firmie zajmującej się sprzedażą sprzętu AGD, znalazł się w trudnej sytuacji. „Próbowali mnie zmusić do odejścia z firmy” – mówi. „Najpierw obniżyli mi pensję, tłumacząc, że do mojego działu dołączył nowy pracownik. Było jeszcze kilka nieprzyjemnych momentów. Zwolnili mnie, bo nie podpisałem opisu stanowiska”. Igor pracował w firmie przez dwa lata i przez cały ten czas tylko raz przypomniał sobie o dokumencie. „Kiedy aplikowałem na to stanowisko, poprosili mnie, żebym poszedł do działu kadr i podpisał opis stanowiska, ale jakoś mi to umknęło i nikt się tym nie przejął” – wyjaśnia Igor.
Umowę o pracę i inne wewnętrzne regulacje zazwyczaj sporządza się w momencie zatrudnienia pracownika. Jeśli pracownik odmawia podpisania instrukcji, w praktyce zrzeka się swoich obowiązków, a pracodawca ma prawo nie zawierać z nim umowy o pracę. Jeśli pracownik nigdy nie został poproszony o podpisanie instrukcji, ani w pierwszych miesiącach zatrudnienia, ani później, to kwestia ta leży przede wszystkim w gestii pracodawcy.
„Igor pracował w firmie przez dwa lata i przez cały ten czas pracodawca nie miał żadnych zastrzeżeń” – wyjaśnia Pavel Lambrov. „Mogę stwierdzić, że Igor należycie wykonywał swoje obowiązki. Wywiązywał się ze swoich obowiązków i otrzymywał wynagrodzenie. Podpisanie lub niepodpisanie opisu stanowiska pracy nie może być podstawą do zwolnienia”. Igor może śmiało dochodzić swoich praw na drodze sądowej.
Zmiany na gorsze
Chociaż opis stanowiska pracy jest zazwyczaj podpisywany w momencie zatrudnienia, nie musi on pozostawać niezmieniony. Pracodawca może go zmienić za zgodą pracownika.
„Jestem hydraulikiem, a moim zadaniem jest serwisowanie kranów” – wyjaśnia Anton. „Niedawno przydzielono mi serwis dysz wodnych. Nie chcę tego robić. I martwię się, czy szef może mi przydzielić nowe obowiązki bez mojej zgody. Czy może mnie zwolnić, bo odmawiam pracy przy dyszach wodnych?”
„Jeśli pracodawca zmieni zakres i zakres obowiązków, musi zaktualizować opis stanowiska” – mówi Pavel Lambrov. „Jeśli pracownik wyrazi zgodę, rozpoczyna wykonywanie nowych obowiązków. Kierownik nie może zmienić opisu stanowiska bez wiedzy pracownika”.
W tym przypadku pracodawca nie ma prawa jednostronnie zmienić warunków umowy o pracę. Nie może również zwolnić Antona, który odmówił podjęcia nowych obowiązków.
Dzień Sądu Ostatecznego
Pracownik nie zawsze może jednak domagać się spójnego opisu stanowiska. Pavel Lambrov podaje praktyczny przykład: „W jednej firmie przeprowadzono strukturalną reorganizację produkcji. W takich przypadkach artykuł 74 Kodeksu pracy daje pracodawcy prawo do zmiany warunków umowy o pracę: wynagrodzenia, sposobu wykonywania obowiązków służbowych, zakresu obowiązków – wszystkiego z wyjątkiem funkcji pracownika. Na przykład prawnik nie może wykonywać pracy sekretarki”.
Pracodawca, zgodnie z prawem, powiadomił kierownika działu prawnego z dwumiesięcznym wyprzedzeniem o zmianach organizacyjnych i zaproponował mu nowe warunki pracy: obniżkę wynagrodzenia z powodu redukcji obowiązków. Przekazano mu również opis stanowiska pracy. Pracownik jednak odmówił zgody na nowe warunki.
Po zwolnieniu przez pracodawcę, zwrócił się do sądu, twierdząc, że nie otrzymał żadnych wyjaśnień i nie zapoznał się z opisem stanowiska. Sąd orzekł inaczej. W tym przypadku, jeśli pracownik odrzuci ofertę pracy, pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę.
Fragmenty opisu stanowiska pracy
Na przykładzie kierownika sprzedaży
I. Postanowienia ogólne
- 1. Na stanowisko kierownika działu sprzedaży może zostać powołana osoba posiadająca wykształcenie wyższe zawodowe oraz co najmniej sześciomiesięczne doświadczenie na podobnym stanowisku.
- 2. Kierownik Sprzedaży podlega bezpośrednio Kierownikowi Działu Sprzedaży Hurtowej…
II. Musisz wiedzieć
- 1. Asortyment, klasyfikacja, charakterystyka i przeznaczenie produktów sprzedawanych przez spółkę.
- 2. Psychologia i zasady sprzedaży.
- 3. Aktualne formy rachunkowości i sprawozdawczości.
- 4. Etyka komunikacji biznesowej.
- 5. Zasady nawiązywania kontaktów biznesowych i prowadzenia negocjacji telefonicznych…
III. Funkcje i obowiązki
- 1. Wyszukaj potencjalnych klientów.
- 2. Praca z nowymi klientami.
- 3. Prowadzenie negocjacji handlowych z klientami w interesie firmy.
- 4. Przyjmowanie i realizacja zamówień klientów, przygotowywanie niezbędnej dokumentacji związanej z wysyłką towarów dla powierzonych mu klientów firmy…
IV. Prawa
- 1. Podnieść kwestię podwyższenia wynagrodzeń i wynagrodzeń za nadgodziny zgodnie z dokumentami regulującymi system wynagradzania pracowników w spółce.
- 2. Wymagać od kadry kierowniczej zapewnienia warunków organizacyjnych i technicznych oraz sporządzenia ustalonej dokumentacji niezbędnej do wykonywania obowiązków służbowych…
V. Odpowiedzialność
- 1. Za niewykonanie (nienależyte wykonanie) obowiązków służbowych, określonych w niniejszej instrukcji – w granicach określonych przez obowiązujące przepisy prawa pracy Federacji Rosyjskiej.
- 2. Za spowodowanie szkody materialnej i szkody na reputacji biznesowej przedsiębiorstwa – w granicach określonych przez obowiązujące przepisy prawa pracy, prawa karnego i prawa cywilnego Federacji Rosyjskiej…
Natalia Chudova
