Na posiedzeniu Komitetu Polityki Seniorów zaprezentowano raport Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), szczegółowo przedstawiający skalę zagrożenia ubóstwem, wynikającą z badania budżetów gospodarstw domowych. Wyniki wskazują, że postrzegany podział między zamożnym Zachodem a ubogim Wschodem jest bezpodstawny. Mieszkańcy województw południowych, zwłaszcza Śląska i Małopolski, są bardziej narażeni na skrajne ubóstwo i deprywację.
/ 123RF/PICSEL
Wyniki badań dotyczących zagrożenia ubóstwem w Polsce przedstawili Hanna Strzelecka, wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego, i Piotr Łysoń, dyrektor, na posiedzeniu Komitetu Polityki Senioralnej.
Skala zagrożenia skrajnym ubóstwem w Polsce w 2024 r.
Wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) zauważył, że Główny Urząd Statystyczny prowadzi badania nad ryzykiem ubóstwa w oparciu o badania budżetów gospodarstw domowych od lat 90. XX wieku. „W naszej analizie wykorzystujemy trzy odrębne progi ubóstwa, uwzględniając wiele, a nie jeden standard” – wyjaśniła Strzelecka, podkreślając, że w Polsce nie ma formalnej „granicy ubóstwa”. Dlatego GUS koncentruje się na skrajnym ubóstwie, które, jak zauważył Piotr Łysoń, „zagraża biologicznemu przetrwaniu”. „Ten poziom wydatków jest tak minimalny, że nie zaspokaja podstawowych potrzeb życiowych” – dodał.
Reklama
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), po wzroście w 2023 r., w 2024 r. zmniejszyło się ryzyko ubóstwa skrajnego (o 1,4 p.p., z 6,6% do 5,2% gospodarstw domowych). W 2024 r. wzrosło również ryzyko ubóstwa relatywnego (o 1,1 p.p., do 13,3%), natomiast zmniejszyło się ryzyko ubóstwa ustawowego (o 1,5 p.p., z 4,1% do 2,6%, przy czym progi ubóstwa pozostają niezmienione od 2022 r.).
Indeksacja ponad 800 i wzrost płac powstrzymały ubóstwo w Polsce
Piotr Łysoń spekulował, że wzrost ryzyka skrajnego ubóstwa w 2023 roku wynikał z faktu, że „był to rok silnie dotknięty inflacją”. „A to, co sprawdziło się w 2024 roku, czyli różne podwyżki, które weszły w życie, jeszcze nie przyniosło efektów” – stwierdził, wskazując, że dotyczy to m.in. indeksacji programu 500+ i podwyżek płacy minimalnej.
Dane GUS pokazują, że najwyższy wskaźnik skrajnego ubóstwa występuje wśród gospodarstw domowych utrzymujących się z rolnictwa (11,4%). Jak wyjaśnił Piotr Łysoń, dotyczy to gospodarstw domowych, w których głównym źródłem utrzymania są dochody z rolnictwa. Drugą najbardziej narażoną grupą demograficzną są osoby utrzymujące się głównie z pomocy społecznej (10,8%), z wyłączeniem emerytur i rent.
Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Emeryci i osoby prowadzące działalność na własny rachunek są najmniej zagrożone skrajnym ubóstwem.
Główny Urząd Statystyczny wskazuje, że do grup o niższym ryzyku ubóstwa zaliczają się osoby samozatrudnione (4,5%), pracownicy (4,7%), emeryci (4,9%) i renciści (6,0%). „W przypadku emerytów […] wskaźnik zagrożenia ubóstwem na poziomie 4,9% jest nieznacznie poniżej średniej i utrzymuje się na względnie stabilnym poziomie z roku na rok” – zauważył Łysoń.
Badania Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wskazują również, że najniższe ryzyko skrajnego ubóstwa występuje wśród osób w jednoosobowych gospodarstwach domowych, małżeństwach bez dzieci na utrzymaniu (1,2%) oraz z jednym dzieckiem na utrzymaniu (1,6%). Z kolei niepełnosprawność zwiększała ryzyko skrajnego ubóstwa. W gospodarstwach domowych, w których co najmniej jeden członek posiadał orzeczenie o niepełnosprawności, wskaźnik ryzyka wynosił 7%.
W 2024 roku najwyższe ryzyko skrajnego ubóstwa dotyczyło osób z wykształceniem nie wyższym niż podstawowe (10,8%) oraz osób z wykształceniem zawodowym (8,3%). Wśród osób z wykształceniem średnim wskaźnik zagrożenia wynosił 4,5%, a wśród osób z wykształceniem wyższym 2,2%. Największe zagrożenie ubóstwem dotyczyło osób zamieszkujących obszary wiejskie poza obszarami metropolitalnymi (10,2%) oraz regiony wiejskie (8,8%). W miastach o liczbie mieszkańców powyżej 500 tys. wskaźnik zagrożenia wynosił 1,3%, natomiast w miastach o liczbie mieszkańców od 100 tys. do 500 tys. wynosił 2,3%.
Wskaźniki zagrożenia ubóstwem według regionów. Na drugim miejscu znajdują się Śląsk i Małopolska.
W ujęciu regionalnym najwyższy wskaźnik zagrożenia skrajnym ubóstwem odnotowano w regionie centralnym, a konkretnie w województwach łódzkim i świętokrzyskim (8,1%) oraz południowym (7,1%), obejmującym województwa śląskie i małopolskie. Jest to nieoczekiwane, biorąc pod uwagę, że pod względem PKB Śląsk zajmuje drugie miejsce w kraju. Grudzień
