Testamenty sporządzone odręcznie to powszechnie stosowana metoda sporządzania testamentów. Ich główną zaletą jest to, że nie wymagają wizyty u notariusza i można je sporządzić praktycznie w dowolnym miejscu. Czy jednak taki dokument jest zawsze uznawany przez sąd? Tak, o ile spełnia wymogi formalne. O czym należy pamiętać?
/ 123rf.com / 123RF/PICSEL
Podstawowe wymogi prawne dotyczące testamentu sporządzonego ręcznie
Kluczową kwestią jest to, że testator musi sporządzić testament samodzielnie i własnoręcznie .
Nie ma wyjątków: każda litera i słowo muszą być napisane przez testatora. Dokument sporządzony na komputerze, maszynie do pisania lub podyktowany innej osobie, nawet podpisany ręcznie, nie będzie miał mocy prawnej.
Polskie prawo jest w tej kwestii dość rygorystyczne. Testament musi być w całości sporządzony ręcznie, a zatem nawet drobne poprawki dokonane przez inną osobę (np. korekta błędu ortograficznego) spowodują nieważność całego dokumentu.
Znaczenie podpisu w testamencie
Podpis testatora jest drugim kluczowym elementem ważnego testamentu odręcznego . Musi być napisany odręcznie i wyraźnie identyfikować osobę sporządzającą testament.
Reklama
Zaleca się użycie pełnego imienia i nazwiska, choć prawnie wystarczający jest podpis w stylu, jakiego dana osoba zwykle używa.
Umiejscowienie podpisu ma szczególne znaczenie. Wszelkie postanowienia umieszczone pod podpisem testatora tracą moc prawną i nie będą uwzględniane w postępowaniu spadkowym. W przypadku konieczności dodania dalszych instrukcji pod już złożonym podpisem, każde takie postanowienie musi zostać ponownie podpisane przez testatora.
Data sporządzenia dokumentu
Choć data ta nie jest ściśle wymagana dla ważności testamentu, jej podanie ma istotne znaczenie praktyczne.
W przypadku sporządzenia kilku testamentów przez tę samą osobę, data pomaga ustalić, który z nich jest najnowszy, a zatem wykonalny. Zgodnie z polskim prawem, późniejszy testament automatycznie zastępuje wszelkie wcześniejsze oświadczenia woli.
Data powinna być zapisana wyraźnie i jednoznacznie. Najlepiej wyrazić dzień, miesiąc i rok słownie lub cyframi, unikając skrótów, które mogłyby prowadzić do nieporozumień.
Sposób podziału majątku
Co ciekawe, w testamencie nie powinniśmy umieszczać konkretnych przedmiotów przeznaczonych dla konkretnych osób.
Wskazane jest określenie, jaki udział w całym majątku przysługuje każdemu spadkobiercy . Można to wyrazić za pomocą ułamków (połowa, jedna trzecia) lub procentów.
Jeśli jednak chcemy przekazać konkretnej osobie konkretny przedmiot, np. rodzinną pamiątkę, możemy to uczynić za pomocą stosownego zapisu testamentowego.
W takich przypadkach testament powinien zobowiązywać spadkobierców do przekazania określonego przedmiotu wskazanej osobie, ze wskazaniem pełnych danych osobowych i dokładnego opisu przedmiotu.
Wyznaczenie wykonawcy testamentu
Testament sporządzony ręcznie może zawierać postanowienia dotyczące powołania wykonawcy .
Osoba ta będzie odpowiedzialna za wykonanie ostatniej woli zmarłego i nadzór nad majątkiem do zakończenia postępowania spadkowego. Wykonawca testamentu może znacznie ułatwić i przyspieszyć proces dziedziczenia.
Wykonawcami testamentu może być każda osoba pełnoletnia, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Wskazane jest wybranie osoby godnej zaufania, która będzie w stanie kompetentnie wywiązywać się ze swoich obowiązków i chronić interesy wszystkich spadkobierców.
Typowe błędy w testamentach pisanych ręcznie
Doświadczenie pokazuje, że większość problemów z testamentami pisanymi ręcznie wynika z niespełnienia podstawowych wymogów formalnych.
Do najczęstszych błędów zalicza się częściowe sporządzenie testamentu za pomocą komputera, pominięcie podpisu lub jego nieprawidłowe złożenie.
Kolejnym częstym błędem jest niedokładne wskazanie spadkobierców. Rozsądnie jest podać pełne dane osobowe, w tym imię i nazwisko, a w przypadku członków rodziny również stopień pokrewieństwa (np. moja wnuczka, Katarzyna Kowalska z domu Nowak).
Pomoże to uniknąć komplikacji w identyfikacji osób wymienionych w testamencie. Chociaż taka metoda pisania może rzeczywiście wydłużyć dokument i skomplikować jego tworzenie, należy pamiętać, że z jednej strony tylko jasność jest pewna.
Przechowywanie testamentu
Testament napisany ręcznie nie wymaga żadnej rejestracji ani obowiązkowego złożenia w instytucjach publicznych.
Testament można przechowywać w dowolnym miejscu, jednak dobrze jest zadbać o to, aby spadkobiercy mieli do niego łatwy dostęp po śmierci.
Dobrym rozwiązaniem jest poinformowanie zaufanej osoby o miejscu przechowywania testamentu lub zlecenie jego przechowywania notariuszowi.
Dodatkowo możesz sporządzić kilka kopii testamentu, pamiętając, że każda musi być w całości napisana ręcznie. Dlatego skróty takie jak kserowanie i samo podpisanie odręczne są niedozwolone.
