Turecki bank centralny przeprowadził już trzecią redukcję stawek procentowych w tym cyklu. Mimo że oprocentowanie kredytów w Turcji jest wśród najwyższych na świecie, podobnie wysoka i trwała pozostaje również inflacja konsumencka.
Kluczowa stopa procentowa Banku Centralnego Republiki Tureckiej (TCMB) została dziś zredukowana o 200 punktów bazowych, do poziomu 39,50% z wcześniejszych 40,50%. Takie posunięcie było zgodne z przewidywaniami większości ekonomistów. Potoczny konsensus rynkowy zakładał cięcie do 39,50%.
– Restrykcyjna orientacja polityki monetarnej zostanie zachowana, aż do momentu osiągnięcia stabilizacji cen. (…) Gremium będzie ustalać poziom stopy procentowej, biorąc pod uwagę zrealizowaną i prognozowaną inflację oraz w taki sposób, aby zagwarantować stosowną restrykcyjność wymaganą do utrzymania prognozowanej ścieżki dezinflacyjnej w ramach średnioterminowego celu – napisano w październikowym oświadczeniu Banku Centralnego Turcji. Cel inflacyjny TCMB wynosi 5% (słownie: pięć procent).
W sensie formalnym była to trzecia z kolei zniżka stóp procentowych w Turcji w obecnym cyklu. Pierwsza z nich miała miejsce w lipcu, kiedy TCMB dokonał obniżki o 300 pb. A druga wystąpiła we wrześniu i wyniosła -250 pb.
Niemniej jednak TCMB zaczął łagodzić politykę pieniężną już pod koniec grudnia 2024 roku, obniżając stopę polityki pieniężnej z 50% do 47,5%. Kolejne obniżki nastąpiły w styczniu (do 45%) oraz w marcu (do 42,5%). Ale w kwietniu Turcy zaskakująco podwyższyli swoją stopę procentową do 46%.
Jak Turcy zwalczali galopującą inflację
Wcześniej, przez 9 miesięcy 2024 roku TCMB utrzymywał jedną z najwyższych nominalnych stóp procentowych na świecie, na poziomie aż 50%. Był to najszczytniejszy poziom stóp procentowych w Turcji od 2002 roku. Był to ostatni element walki z szybującą inflacją, która w owym czasie sięgała nawet 75% (przynajmniej oficjalnie. Nieoficjalnie wspominano o wartościach trzycyfrowych).
Tak wysoka inflacja była efektem absurdalnej strategii prezydenta Erdogana oraz niekorzystnych uwarunkowań globalnych. Turecki dyktator uważa, że to wysokie stopy procentowe napędzają zwyżkę cen, dlatego nie zgadza się na ich podniesienie. Nieposłusznych bankierów, ministrów czy statystyków usuwał ze stanowisk. Wykorzystując chwilową stabilizację inflacji – na poziomie ok. 20 proc. – w drugiej połowie 2023 roku tamtejszy bank centralny nawet redukował "koszt pieniądza": z 19 do 14 proc. Zakończyło się to wzrostem oficjalnej inflacji CPI z niespełna 20% do 85%.
Dopiero dwa lata temu Turcy zmądrzeli i powołali nową szefową TCMB, która odważyła się na rozbrat z „erdoganomiką” i gwałtownie podwyższyła stopy procentowe. Wtedy to stopa referencyjna poszybowała w górę z 8,50 % do 15,00%, co i tak było pułapem wyraźnie niższym od 20-25% oczekiwanym przez rynek. W półtora roku TCMB „dotarł” ze stopami procentowymi do poziomu 50%.
Pod wpływem tak silnego zaostrzenia polityki monetarnej inflacja CPI w Turcji spadła z 75,45% w maju 2024 do ok. 33% zanotowanych w poprzednich trzech miesiącach. Wciąż są to wartości nieprzyzwoicie wysokie i niemające wiele wspólnego z jakimkolwiek rozumieniem „stabilności cen”. Ale jednocześnie warto zaznaczyć, że bieżące stopy procentowe banku centralnego o dobre kilka punktów procentowych przewyższają oficjalną inflację CPI za poprzednie 12 miesięcy. Zatem realne stopy procentowe w Turcji (liczone ex post) są dodatnie i stosunkowo wysokie.
Nie zmienia to jednakże faktu, że turecka lira stale znajduje się w swobodnym spadku, niemal nieprzerwanie tracąc na wartości względem dolara amerykańskiego. Obecnie za „zielonego” nad Bosforem płaci się prawie 42 liry, wobec nieco ponad 35 lir jeszcze na początku stycznia. Tylko od początku 2025 roku turecka waluta osłabiła się o blisko 16%, tracąc 16,5% w roku ubiegłym i 36,5% w 2023. W ciągu ostatnich 5 lat lira turecka straciła 81% swojej wartości w stosunku do dolara oraz została zdeprecjonowana o 93% w ciągu ostatnich 10 lat.
