W chwili zawarcia związku małżeńskiego polskie prawo automatycznie ustanawia wspólność majątkową między małżonkami, co oznacza także solidarną odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania. Mimo to istnieje możliwość modyfikacji tego stanu prawnego poprzez zawarcie intercyzy – notarialnej umowy małżeńskiej, która przewiduje rozdzielność majątkową. Taka zmiana reżimu majątkowego małżeństwa wprowadza istotne konsekwencje dla dziedziczenia, gdyż wpływa na sposób, w jaki majątek jest przekazywany po śmierci jednego z małżonków.
/123rf.com /123RF/PICSEL
Co to jest rozdzielność majątkowa i jak wpływa na dziedziczenie?
Rozdzielność majątkowa stanowi prawne uregulowanie, umożliwiające małżonkom utrzymanie ich majątków w separacji. Jest to porozumienie, które może zostać ustanowione w dowolnym momencie – zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i w jego trakcie. Ustanowienie takiego stanu prawnego przez podpisanie intercyzy ma kluczowe znaczenie dla zabezpieczenia majątkowego obu stron, szczególnie w kontekście ochrony przed zobowiązaniami finansowymi, co jest istotne np. w sytuacji prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków.
Reklama
Decyzja o rozdzielności majątkowej wprowadza do małżeństwa system, w ramach którego każda ze stron zachowuje pełną kontrolę nad swoim majątkiem. W konsekwencji każdy z małżonków pozostaje niezależny w zarządzaniu swoimi dobrami i nie ponosi odpowiedzialności za długi drugiej strony, chyba że wyrazi na to zgodę poprzez poręczenie. To uregulowanie ma zasadnicze znaczenie dla zachowania finansowej autonomii i ochrony przed potencjalnym ryzykiem finansowym, które mogłyby być przeniesione z jednego partnera na drugiego.
Intercyza znacząco zmienia formę nabywania spadku przez małżonków. W przypadku jej braku, gdy jeden z małżonków nabywa spadek, trafia on do majątku wspólnego. Gdy mamy do czynienia z rozdzielnością majątkową, spadek nabyty przez małżonka trafia do jego osobistego majątku. Warto przy tym podkreślić, że rozdzielność majątkowa nie eliminuje praw spadkowych między małżonkami. W sytuacji śmierci jednego z małżonków pierwszeństwo w dziedziczeniu mają jego dzieci oraz współmałżonek, nawet jeżeli została ustanowiona rozdzielność majątkowa. Testament zmarłego małżonka lub, w przypadku jego braku, zasady dziedziczenia ustawowego decydują o podziale majątku.
Przeczytaj też: Osoby pominięte w testamencie często o tym nie wiedzą. A mogą otrzymać spore pieniądze
Jak wygląda dziedziczenie po małżonku z intercyzą?
Różnica w dziedziczeniu majątku między małżonkami, którzy ustanowili rozdzielność majątkową, a tymi, którzy pozostają w ustawowej wspólnocie majątkowej, manifestuje się w momencie śmierci jednego z partnerów. W przypadku wspólnoty majątkowej i braku testamentu cały majątek małżeństwa jest dzielony na równe części, z których jedna automatycznie przypada na żyjącego małżonka, a druga podlega podziałowi wśród osób uprawnionych zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. Natomiast przy rozdzielności majątkowej do masy spadkowej wchodzi wyłącznie część należąca do zmarłego, co w praktyce może mieć znaczny wpływ na ogólną wysokość spadku.
Równie istotna jest kwestia zachowku, gdy zgodnie z testamentem, małżonek nie otrzymuje żadnej części spadku, ale nie został formalnie wydziedziczony. W takim przypadku niezależnie od istnienia intercyzy, małżonek ma prawo do zachowku, czyli do otrzymania określonej części wartości spadku, co stanowi pewnego rodzaju gwarancję minimalnego udziału w dorobku wspólnego życia. To prawo zapewnia ochronę ekonomiczną małżonka, nawet jeśli podczas trwania małżeństwa obowiązywała pełna rozdzielność majątkowa.
Przeczytaj też: Jak napisać testament, aby był ważny? O tych rzeczach nie można zapominać
Jak rozdzielność majątkowa wpływa na dziedziczenie długów?
Rozdzielność majątkowa ustanowiona przez intercyzę skutecznie chroni małżonków przed zobowiązaniami finansowymi nabytymi przez każdego z nich indywidualnie w trakcie trwania małżeństwa. Niemniej jednak, ta ochrona nie przekłada się bezpośrednio na kwestie dziedziczenia po śmierci jednego z małżonków. Mimo że za życia partnerzy nie są odpowiedzialni za osobiste długi drugiej strony, w przypadku śmierci jednego z nich, spadkobierca – którym często jest drugi małżonek – staje przed możliwością dziedziczenia nie tylko majątku, ale również zobowiązań zmarłego. Oznacza to, że akceptując spadek, spadkobierca musi równocześnie przejąć odpowiedzialność za długi, chyba że zdecyduje się na odrzucenie spadku.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza stanowi w tym wypadku istotny mechanizm ochronny. W ramach tego rozwiązania, odpowiedzialność za długi zmarłego jest ograniczona do wartości nabytych aktywów. Dzięki temu spadkobierca, w tym wypadku małżonek, może chronić swoje prywatne finanse przed negatywnymi konsekwencjami dziedziczenia długów. Wybór ten musi być jednak dokonany świadomie i w wyznaczonym terminie, który wynosi sześć miesięcy od daty otwarcia spadku, co pozwala na dokładną analizę sytuacji majątkowej zmarłego i podjęcie decyzji, która najlepiej chroni interesy spadkobiercy.
Przeczytaj też:
Ile wynosi zachowek od darowizny mieszkania? Jest łatwy sposób, by to obliczyć
Ile kosztuje pełnomocnictwo notarialne? W tych sytuacjach musisz zapłacić
Odrzucenie spadku a zrzeczenie się spadku. Wszystko, co warto wiedzieć
