W wyniku szeroko zakrojonych wydatków rządowych mających na celu przeciwdziałanie gospodarczym skutkom pandemii Covid-19, nastąpiło przyspieszenie wzrostu cen do poziomów niespotykanych od dziesięcioleci. Skłoniło to banki centralne do rozpoczęcia najsilniejszego i najbardziej zsynchronizowanego zacieśniania polityki pieniężnej od czterech dekad. Chociaż inflacja nieco spadła ze swojego szczytu, walka o jej powstrzymanie trwa. Sprawdźmy 7 najważniejszych rzeczy, które warto wiedzieć o inflacji, według Bloomberga.
Jak mierzy się inflację?
Zasadniczo inflacja odnosi się do ogólnego wzrostu cen w gospodarce w danym okresie. Zwykle jest mierzona w ujęciu miesięcznym lub rocznym. Inflacja skutkuje jednoczesnym spadkiem siły nabywczej.
Zwykła metoda pomiaru inflacji polega na śledzeniu zmian cen standardowego koszyka asortymentu towarów nabywanych przez typowe gospodarstwo domowe. Wśród nich można znaliczyć artykuły pierwszej potrzeby, takie jak żywność, mieszkania i podstawowe usługi. Niezależne banki centralne uważają powstrzymanie inflacji za główny cel.
Próbują go osiągnąć poprzez zwiększanie stóp procentowych i wdrażanie innych środków polityki pieniężnej. W najbardziej zaawansowanych regionach, takich jak Stany Zjednoczone i Unia Europejska, za optymalną uważana jest inflacja na poziomie 2%.
Czy inflacja jest szkodliwa?
Niekoniecznie. W rozwijającej się gospodarce można spodziewać się pewnego poziomu inflacji, ponieważ rosną płace i zwiększa się popyt na towary i usługi (ogólny spadek cen znany jako deflacja wskazuje na pogarszającą się gospodarkę). Kluczowym czynnikiem jest stopa inflacji.
Jeśli tempo wzrostu cen przekracza tempo wzrostu płac, siła nabywcza przeciętnego człowieka spada, co negatywnie wpływa na gospodarstwa domowe i całą gospodarkę.
Czy taki scenariusz miał już miejsce?
Tak. Spośród 34 krajów członkowskich Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), dla których dostępne są dane, 30 z nich, w tym Stany Zjednoczone, stoi w obliczu średniego spadku płac realnych o około 3,8% w pierwszym kwartale 2023 roku. Szczytowa inflacja w połowie 2022 r. spowodowała najbardziej wyraźny spadek płac realnych w USA od 25 lat, jak zauważył Bank Rezerwy Federalnej w Dallas.
Znani ekonomiści ankietowani przez Światowe Forum Ekonomiczne w 2022 r. ostrzegali, że rosnące ceny mogą wywołać niepokoje społeczne w krajach o niskich dochodach. Przewidywania te sprawdziły się. Protesty w aż 148 krajach w tym roku dotyczyły gwałtownego wzrostu kosztów utrzymania – donosi niemiecka organizacja non-profit Friedrich-Ebert-Stiftung.
Co napędza inflację?
Ogólna presja inflacyjna może wynikać z trzech głównych czynników: podaży, popytu i oczekiwań. Bezpośredni wpływ na ceny wynika z zakłóceń w podaży towarów i usług. Presja popytowa może powstać, gdy rządy zwiększają podaż pieniądza poprzez zwiększenie wydatków lub obniżenie podatków, lub gdy banki centralne obniżają stopy procentowe.
Jeśli popyt przekracza możliwości produkcyjne gospodarki, prawdopodobna staje się inflacja. Jeśli chodzi o oczekiwania, bankierzy centralni obawiają się, że gdy inflacja się ustabilizuje, będzie się samoczynnie wzmacniać. Tak było w Stanach Zjednoczonych w latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych, dopóki Rezerwa Federalna pod rządami Paula Volckera nie podniosła znacząco stóp procentowych, wywołując dwie recesje, aby ostatecznie ograniczyć ceny.
Co spowodowało obecną falę inflacji?
Na początku pandemii doszło do szoku podażowego. Chińskie fabryki zostały bowiem zamknięte, transport towarów spowolnił, a producenci stanęli w obliczu niedoborów ważnych komponentów. Często prowadziło to do wzrostu kosztów przenoszonych na konsumentów.
Ożywienie po pandemii doprowadziło do zwiększonego zapotrzebowania na energię. W Europie zbiegło się to w czasie ze zmniejszoną mocą turbin wiatrowych i niedoborami gazu ziemnego. W rezultacie ceny energii elektrycznej wzrosły ponad trzykrotnie w drugiej połowie 2021 roku.
Drugi szok podażowy nastąpił, gdy Rosja, w obliczu sankcji po inwazji na Ukrainę, ograniczyła eksport gazu ziemnego do Europy.
Oczekiwania inflacyjne – jaki mają wpływ?
Gdy właściciele firm spodziewają się, że inflacja utrzyma się powyżej normalnego poziomu, podnoszą ceny. W odpowiedzi na wyższe ceny pracownicy domagają się podwyżek płac, co dodatkowo napędza inflację.
W skrajnych przypadkach może to wywołać spiralę płac i cen. Wówczas rosnące płace i koszty tworzą samopodtrzymujący się cykl oderwany od szerszych warunków gospodarczych.
Jak banki centralne walczą z inflacją?
Wśród strategii stosowanych przez banki centralne w celu walki z inflacją jest przede wszystkim podniesienie stóp procentowych, po których banki udzielają sobie nawzajem pożyczek.
Uzasadnieniem tego jest to, że gdy pożyczki stają się droższe dla banków, koszty te są przenoszone na firmy i konsumentów. To z kolei prowadzi do ograniczenia pożyczek i wydatków, a tym samym do schłodzenia gospodarki.
Stopy procentowe są jednak często uważane za prymitywny instrument, więc precyzyjne regulacje w odpowiedzi na problemy gospodarcze są trudne. Podczas gdy rosnące stopy procentowe mogą tłumić inflację, spowalniają one również ogólny wzrost gospodarczy, co grozi wywołaniem recesji.
Zbudowane przez Ari10. Możliwość płatności BLIKZbudowane przez Ari10. Możliwość płatności BLIK
