Usługa Monitoringu Atmosfery Copernicus (CAMS) opublikowała swoją coroczną ocenę jakości powietrza w Europie na rok 2024. Raport ten opiera się na zaawansowanych technikach modelowania i pomiarach referencyjnych dostarczonych przez państwa członkowskie UE. Oferuje on aktualny przegląd poziomów zanieczyszczeń, ich pochodzenia i zmian w porównaniu z ostatnimi dziesięcioma latami. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) wyciągnął szereg wniosków, które są istotne również z polskiego punktu widzenia.
Raport CAMS odnotował ogólną poprawę jakości powietrza w całej Europie, choć w niektórych regionach nadal przekraczane są dopuszczalne progi zanieczyszczenia. Nawet przy rekordowo gorącym lecie w całej Europie, w 2024 roku nie odnotowano znaczących skoków poziomu ozonu – z wyjątkiem południowo-wschodniej części kontynentu, na którą wpływ miała słoneczna i gorąca pogoda. W Polsce i Europie Środkowej poziom ozonu utrzymywał się na umiarkowanym poziomie.
W 2024 roku poziom dwutlenku azotu (NO₂) był niższy niż w większości lat ostatniej dekady. Podwyższone stężenia tego zanieczyszczenia nadal występują w dużych ośrodkach miejskich i strefach przemysłowych, w tym na Górnym Śląsku. Natomiast poziom pyłu zawieszonego PM2,5 i PM10 spadł w całej Europie, w tym w Polsce, co można przypisać korzystnym warunkom pogodowym i zmniejszeniu emisji, zwłaszcza z ogrzewania budynków mieszkalnych.
„W Polsce obserwujemy również korzystny trend w zakresie redukcji emisji pyłów zawieszonych i tlenków azotu. Dane z CAMS potwierdzają, że inicjatywy mające na celu poprawę jakości powietrza – takie jak modernizacja systemów grzewczych, promowanie transportu niskoemisyjnego i regulacja emisji przemysłowych – przynoszą pozytywne rezultaty. Niemniej jednak nadal konieczne są zdecydowane działania, szczególnie na poziomie lokalnym, aby dostosować się do nowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza” – podkreśla dr Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym, który realizuje projekt CAMS NCP.
Raport przedstawia również źródła i wzorce siedmiu najpoważniejszych zdarzeń związanych z zanieczyszczeniem powietrza w 2024 roku. Obejmowały one przypadki emisji pyłu zawieszonego PM2,5 związane z transportem transgranicznym i lokalnym spalaniem w budynkach mieszkalnych, szczególnie w Polsce, na Węgrzech i w Czechach. Ponadto odnotowano dwa znaczące przypadki napływu pyłu znad Sahary – jeden w styczniu, a drugi pod koniec marca i na początku kwietnia. Szczególnie wiosenne zdarzenie było niezwykłe ze względu na swój zasięg, skutkując rekordową liczbą przekroczeń norm PM10 w Europie Środkowej. Ponadto w Portugalii doszło do wyjątkowo poważnych pożarów lasów, które miały ograniczony wpływ na jakość powietrza w innych częściach Europy. Dym przedostał się do górnych warstw atmosfery i dotarł do Hiszpanii i południowej Francji, ale nie wpłynął znacząco na jakość powietrza w warstwie przyziemnej.
„Należy podkreślić, że w czterech z ostatnich pięciu lat – 2020, 2022, 2023 i 2024 – odnotowano niskie poziomy PM2,5. Może to sugerować długoterminową tendencję spadkową, na którą wpływają nie tylko warunki pogodowe, ale także postęp technologiczny w sektorze ciepłowniczym. Jednak pomimo tych pozytywnych zmian, nadal istnieją istotne wyzwania. Największe ośrodki miejskie i regiony o dużej koncentracji przemysłu ciężkiego i sektora energetycznego są szczególnie obciążone emisjami. Na tych obszarach stale wysokie lokalne emisje w połączeniu z niekorzystnymi warunkami przestrzennymi i meteorologicznymi często prowadzą do przekroczeń standardów jakości powietrza. Wskazuje to, że chociaż ogólny trend jest zachęcający, dalsze działania – zarówno regulacyjne, technologiczne, jak i edukacyjne – są niezbędne dla zapewnienia trwałej poprawy jakości powietrza, która, jak wiemy, nie ogranicza się do granic geograficznych” – dodała dr hab. inż. Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu w IOŚ-PIB, zaangażowana w projekt CAMS NCP.
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, pełniący funkcję krajowego ośrodka badawczego zajmującego się modelowaniem jakości powietrza, podkreśla rosnące znaczenie współpracy międzynarodowej w identyfikacji źródeł zanieczyszczeń i udostępnianiu danych. W ramach europejskiego programu Copernicus, CAMS dostarcza nie tylko analizy, ale także narzędzia wspomagające skuteczną politykę środowiskową.
Pełny raport jest dostępny pod adresem: https://atmosphere.copernicus.eu/sites/default/files/2025-07/CAMS-AnnualReport-2024.pdf
REKLAMA: REKLAMA: REKLAMA:
