Samorządy otrzymają 400 mln zł na rozwiązanie problemu nielegalnych wysypisk śmieci i rekultywację zdegradowanych terenów poprzemysłowych. Finansowanie to, pochodzące z budżetu państwa, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Narodowego Planu Odbudowy, ma zostać zainicjowane w 2025 r.
/ Tomasz Jastrzebowski/REPORTER / East News
Kwestia nielegalnych składowisk toksycznych odpadów i opuszczonych stref poprzemysłowych od wielu lat stanowi poważne wyzwanie dla władz lokalnych w Polsce. W odpowiedzi na te pilne obawy Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło ustanowienie funduszy na rozpoczęcie oczyszczania wyznaczonych miejsc i zwiększenie zdolności do radzenia sobie z przypadkami składowania odpadów, które zagrażają środowisku i zdrowiu publicznemu.
Reklama
400 mln zł przeznaczone na samorządy
Jak stwierdziła minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska , 400 mln zł zostanie przeznaczone na dwie kluczowe inicjatywy: usuwanie nielegalnych składowisk odpadów i rekultywację terenów poprzemysłowych . Środki te pochodzą z trzech źródeł:
- 200 mln zł z budżetu państwa,
- 100 mln zł z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- 100 mln zł z Narodowego Planu Odbudowy.
Środki budżetowe mają zostać uruchomione w 2025 r. , natomiast środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będą dostępne po sezonie świątecznym w ramach niekonkurencyjnego procesu rekrutacyjnego. „Przez lata w Polsce nagromadziło się wiele zagrożeń ekologicznych, a teraz podejmujemy się trudnego zadania ich rozwiązania we współpracy z władzami lokalnymi” – zauważyła minister Paulina Hennig-Kloska podczas konferencji.
Podział środków: utworzono listę rezerwową
Wstępna lista miejsc przeznaczonych do finansowania obejmuje dziewięć lokalizacji w województwach łódzkim, śląskim, świętokrzyskim i małopolskim. Według ministra większość tych lokalnych władz albo zakończyła, albo jest w trakcie przeprowadzania przetargów . Ponadto wsparcie zostanie rozszerzone na 14 kolejnych gmin , które znajdują się na tzw. liście rezerwowej i rozpoczną działania oczyszczające. Miejsca te zostały zidentyfikowane na podstawie rekomendacji wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska.
Aby ograniczyć potencjalne nadużycia, zaplanowano system monitorowania transportu odpadów. Każdy transport będzie zapieczętowany i śledzony za pomocą GPS . Środki te mają na celu zapobieganie nielegalnemu transferowi odpadów między gminami i niewłaściwemu wykorzystaniu dotacji.
Ponadto władze lokalne będą miały możliwość zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa poprzez nakładanie hipotek na nieruchomości z nielegalnymi wysypiskami . Jeśli właściciel nie pokryje kosztów oczyszczania, opcja odzyskania działki poprzez postępowanie prawne jest uwzględniona.
Znaczącym przykładem miejsca objętego programem jest Sosnowiec. W centrum miasta znajduje się nielegalne składowisko toksycznych odpadów, położone w pobliżu obszarów mieszkalnych i zbiorników wodnych . Raporty wskazują, że w latach 2020 i 2022 na tym składowisku miały miejsce pożary , a około 600 ton częściowo spalonych odpadów nadal tam jest.
Finansowanie rekultywacji terenów przemysłowych
100 mln zł z KPO zostanie przeznaczone na rekultywację terenów znacznie zdegradowanych. Dofinansowanie to wesprze miasta, w których tereny poprzemysłowe pozostają niewykorzystane od kilkudziesięciu lat . Zidentyfikowane lokalizacje obejmują:
- Zakłady Chemiczne „Zachem” w Bydgoszczy,
- Zakłady Chemiczne „Organika-Azot” w Jaworznie,
- Zakłady Chemiczne „Tarnowskie Góry” w Tarnowskich Górach,
- Zakłady Przemysłu Farbowniczego „Boruta” w Zgierzu,
- Zakłady Włókien Chemicznych „Wistom” w Tomaszowie Mazowieckim.
Finansowanie odbywa się w oparciu o przepisy Ustawy o terenach zdegradowanych z czerwca 2023 r., która dopuszcza dofinansowanie ze środków KPO, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i środków własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Trzyletni program z możliwością przedłużenia
Inicjatywa usuwania odpadów toksycznych ma obowiązywać od 2025 do 2027 roku . Minister Hennig-Kloska ogłosiła, że ministerstwo będzie starać się o dodatkowe fundusze z budżetu państwa i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ponieważ wiele gmin nadal nie ma środków na samodzielne usuwanie odpadów niebezpiecznych .
Nowelizacja ustawy o odpadach , która wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r., umożliwiła samorządom otrzymanie ponad 80% dofinansowania kosztów. Na ten cel w bieżącym roku w rezerwie celowej budżetu państwa zarezerwowano 200 mln zł
