W małżeństwie standardowym układem majątkowym jest ustawowa wspólność majątkowa, która jest ustanawiana przez prawo w momencie zawarcia małżeństwa. Ta wspólna własność obejmuje wszystkie aktywa uzyskane przez oboje partnerów w trakcie trwania małżeństwa. Co się jednak stanie, jeśli jeden z małżonków odziedziczy coś? Czy automatycznie integruje to spadek ze wspólnym majątkiem? Wyjaśniamy.
/ 123RF/PICSEL
Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że majątek nabyty przez jednego z małżonków lub wspólnie w trakcie małżeństwa wchodzi w skład majątku wspólnego – na przykład pensje, oszczędności lub nieruchomości. Jednak przepisy te nie mają mocy prawnej, jeśli para zawarła umowę przedmałżeńską. Co ciekawe, dziedziczenie jest wyłączone z tych przepisów, choć z pewnymi wyjątkami.
Co stanowi majątek wspólny?
Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (KRO) (Dz. U. z 2021 r. poz. 1571, ze zm.) wspólność majątkowa powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje rzeczy nabyte przez każdego z małżonków w czasie trwania małżeństwa.
Reklama
Mówiąc prościej, wszystkie zarobki, oszczędności, nieruchomości i inne aktywa nabyte od dnia ślubu zaliczają się do majątku wspólnego , chyba że para zdecyduje się na inne rozwiązanie w ramach umowy majątkowej małżeńskiej (umowy przedmałżeńskiej).
Niemniej jednak istnieje wyjątek od tej reguły, opisany w artykule 34 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przedmioty gospodarstwa domowego — takie jak meble, urządzenia, a nawet nieruchomości przeznaczone do wspólnego zamieszkania — otrzymane w spadku i użytkowane przez oboje małżonków, stają się częścią majątku wspólnego, chyba że testator określi inaczej. Tak więc, jeśli jeden z małżonków odziedziczy lodówkę lub dom i oboje z nich korzystają, mogą one zostać uznane za majątek wspólny.
Dziedziczenie: Czy jest to majątek osobisty czy wspólny?
Kluczowym przepisem dotyczącym dziedziczenia jest artykuł 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Artykuł 33 § 2 stanowi, że „majątek osobisty każdego z małżonków składa się z aktywów nabytych w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny, chyba że testator lub darczyńca określił inaczej”.
Oznacza to, że spadek otrzymany przez jednego z małżonków w drodze dziedziczenia jest klasyfikowany jako ich majątek osobisty, niezależnie od tego, czy został uzyskany w trakcie trwania małżeństwa. Dlatego nawet w ramach wspólnoty majątkowej odziedziczony majątek nie łączy się ze wspólnym majątkiem, chyba że testator wskazał inny zamiar.
Przykład : Jeśli pani Barbara odziedziczy dom lub aktywa pieniężne po swoich rodzicach, pozostaną one jej wyłączną własnością. Jej mąż, pan Paweł, nie ma żadnych praw do odziedziczonych aktywów z tej transakcji, chyba że testament lub inny dokument prawny stanowi inaczej.
Dziedziczenie i majątek wspólny: wyjątki w przepisach testamentowych
Ustawowy charakter tej zasady może zostać zmieniony jedynie poprzez wyraźne oświadczenie testatora . Jeśli testator wskaże w testamencie, że spadek ma być częścią wspólnego majątku małżonków, decyzja ta skutkuje włączeniem odziedziczonego majątku do majątku wspólnego. Aby taka zmiana weszła w życie, w testamencie musi być jasno i jednoznacznie stwierdzone, że spadek ma być dzielony między oboje małżonków . Bez tej klauzuli odziedziczony majątek pozostaje własnością osobistą spadkobiercy.
Przykład: Pani Maria, która ma wspólną własność, dziedziczy dom po rodzicach — dom, który ma dla niej dużą wartość emocjonalną. Zgodnie z artykułem 33 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dom ten jest klasyfikowany jako własność osobista Marii. W związku z tym w przypadku rozwodu lub podziału majątku pan Jan, małżonek Marii, nie będzie miał żadnych roszczeń do tego spadku. Wyjątek powstaje, jeśli testator wyraźnie stwierdził w testamencie, że dom powinien zostać przydzielony obojgu małżonkom, co jest jednak dość rzadkie.
Łączenie majątku osobistego i wspólnego
Komplikacje mogą się pojawić, gdy spadkobierca zdecyduje się wykorzystać odziedziczony majątek w sposób, który doprowadzi do jego „zmieszania” ze wspólnym majątkiem . Na przykład, jeśli ktoś zdecyduje się zainwestować odziedziczone środki w zakup nieruchomości, która następnie będzie wykorzystywana przez oboje małżonków, istnieje ryzyko, że rozróżnienie między majątkiem osobistym a wspólnym może się zatrzeć.
W takich przypadkach konieczne jest prowadzenie rejestrów weryfikujących, które środki pochodzą z odziedziczonego majątku , a które ze wspólnego majątku . Ostatecznie jednak, bez ostatecznej zmiany w testamencie testatora, odziedziczony majątek pozostaje własnością osobistą spadkobiercy.
Podczas interpretacji artykułu 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego często odwołuje się do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 2 marca 2012 r. (sygn. akt II CSK 363/11) wyraźnie potwierdza, że aktywa nabyte w drodze dziedziczenia , zapisu lub darowizny są klasyfikowane jako majątek osobisty , chyba że testator postanowił inaczej. Ta sprawa
