Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadza zmiany w szkołach. Od września część nauczycieli skorzysta z wcześniejszych emerytur, a klasy zapełnią się uczniami z Ukrainy, których objął obowiązek szkolny. Z kolei plecaki będą lżejsze, bo resort o 20 proc. odchudził podstawę programową. Sprawdzamy, jakie przepisy wchodzą w życie wraz z początkiem roku szkolnego.
1. Obowiązek szkolny dla uczniów z Ukrainy
Od 1 września 2024 r. obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, obowiązkowi szkolnemu albo obowiązkowi nauki będą podlega wszystkie dzieci oraz uczniowie z Ukrainy. Przepisy przewidują jeden wyjątek. Z obowiązku będą zwolnieni uczniowie ostatniej klasy szkoły średniej, którzy w 2025 r. przystępować będą do ukraińskiego egzaminu maturalnego.
Takie rozwiązanie nie odpowiada Związkowi Nauczycielstwa Polskiego. "Nie można – jak dzieje się to od wielu lat – tylko dokładać obowiązków nauczycielom, doprowadzać do powstawania różnorodnych zespołów klasowych (uczniowie uzdolnieni, uczniowie z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, uczniowie z opiniami z PPP, uczniowie ukraińscy i innych narodowości), równocześnie zwiększając liczbę uczniów w oddziałach i nie gwarantując żadnego wsparcia. W taki sposób obniżamy jakość edukacji, wzrasta niezadowolenie rodziców, nauczyciele rezygnują z pracy w szkole, a absolwenci wyższych uczelni nie chcą jej podejmować mając na względzie trudne warunki pracy, niskie wynagrodzenia i brak prestiżu" – tak ZNP skomentował w opinii przesłanej do resortu edukacji.
2. Wcześniejsza emerytura dla nauczycieli
Jedna z większych zmian, która będzie obowiązywać od września, dotyczy wprowadzenia opcji przejścia na wcześniejszą emeryturę dla nauczycieli. Nowelizacja Karty Nauczyciela przyznaje prawo do przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego nauczycielom, którzy łącznie spełnią następujące warunki:
- rozpoczęli pracę na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego przed 1 stycznia 1999 r.,
- mają udokumentowane co najmniej 30 lat okresu składkowego, z czego co najmniej 20 lat faktycznie przepracowali jako nauczyciele.
Zgodnie z przepisami na emeryturę na szczególnych zasadach będą mogli przejść od 1 września 2024 r. nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 r. W kolejnym roku tj. od 1 września 2025 r. nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966 r., a przed 1 września 1969 r., następnie od 1 września 2026 r. nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.
Jednak warto pamiętać, że istnieją pewne ograniczenia. Przejście na wcześniejszą emeryturę wiąże się z koniecznością posiadania wystarczającego kapitału zgromadzonego w ZUS, który pozwoli na wypłatę minimalnego świadczenia. Ponadto nauczyciel decydujący się na wcześniejszą emeryturę traci prawo do urlopu dla poratowania zdrowia, a świadczenie emerytalne może być o 20-40 proc. niższe w porównaniu z kompensacyjnym.
"Niestety obecnie występują niekorzystne unormowania prawne dla osób chcących skorzystać z emerytury z art.. 88a Karty Nauczyciela, tj.:
- Z chwilą przyznania wcześniejszej emerytury nauczycielskiej zamykane jest subkonto w ZUS. Taki stan prawny skutkuje tym, że osoba będąca członkiem OFE, która przejdzie na ten rodzaj świadczenia, bezpowrotnie traci prawo do okresowej emerytury kapitałowej po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Ponadto także traci prawo do przeliczenia emerytury w docelowej wysokości.
- Przy obliczaniu wcześniejszej emerytury, jeśli osoba jest członkiem OFE, składki zapisane na koncie w ZUS nie są powiększane o pomnożenie przez wskaźnik korygujący.
- Osobie ubiegającej się o wcześniejszą emeryturę przy obliczaniu świadczenia środki z OFE przekazywane są na konto ubezpieczonego i nie podlegają dziedziczeniu i traci prawo także do podziału środków lub kwoty gwarantowanej.
- Jeśli nauczyciel skorzysta z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej to w przyszłości, gdy będzie przechodzić na emeryturę powszechną, nastąpi niestety pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury powszechnej.
W rezultacie należy bezwzględnie stwierdzić, że w obecnym kształcie prawnym emerytura z art. 88a Karty Nauczyciela opatrzona jest dużym błędem i wymaga niezwłocznej naprawy" – punktuje Solidarność oświatowa.
„Kiedy nauczyciel nabywa prawo do wcześniejszej emerytury, traci jednocześnie prawo do urlopu dla poratowania zdrowia” – skomentował prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz na łamach portalu prawo.pl.
3. Odchudzenie podstawy programowej
Wśród zmian, które wejdą w życie od września zaplanowane jest zmniejszenie treści nauczania o 20 proc. Według Ministerstwa Edukacji Narodowej umożliwi to nauczycielom i uczniom więcej czasu na spokojniejszą i bardziej dogłębną realizację programów nauczania. Uszczuplone zostały treści nauczania następujących przedmiotów:
- w szkole podstawowej (klasy IV–VIII): języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki
- w liceum ogólnokształcącym i technikum: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, historii i teraźniejszości, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki, filozofii, języka łacińskiego i kultury antycznej, historii muzyki, historii sztuki
- w branżowej szkole I stopnia: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki
- w branżowej szkole II stopnia: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, matematyki, informatyki.
Jednocześnie resort podkreśla, że zmiany w podstawach programowych zostały przygotowane tak, aby nie było konieczności wymiany podręczników oraz dodaje, że nie zostały dopuszczone do użytku szkolnego żadne zaktualizowane podręczniki, które miałyby uwzględniać zmiany w podstawach programowych.
Z podstawy programowej dla szkół ponadpodstawowych od roku szkolnego 2024/2025 wypadł m.in. przedmiot historia i teraźniejszość.
4. Obowiązkowe zajęcia z pierwszej pomocy, religia i etyka znikną ze świadectw
Nowością będą również zajęcia "z pierwszej pomocy". Od 1 września 2024 r. uczniowie szkół podstawowych mają obowiązek uczestniczyć w zajęciach z udzielania pierwszej pomocy. Zgodnie z zapowiedziami resortu, rozszerzenie katalogu zajęć, które są realizowane podczas zajęć z wychowawcą w szkołach podstawowych (klasy IV–VII) i ponadpodstawowych (w klasach: II–IV liceum ogólnokształcącego, II–V technikum oraz II i III branżowej szkoły I stopnia) obejmuje zajęcia dotyczące nauki udzielania pierwszej pomocy. W klasie VIII szkoły ponadpodstawowej i w klasie I szkół ponadpodstawowych uczniowie uczą się pierwszej pomocy na lekcjach edukacji dla bezpieczeństwa.
Kolejna zmiana w organizacji zajęć dla uczniów dotyczy religii i etyki. Od 1 września 2024 roku oceny z wymienionych przedmiotów przestaną być uwzględniane w obliczaniu średniej ocen uczniów. Tym samym z nowych świadectw zniknie religia i etyka.
5. Nowe wymagania sanitarne w szkołach
Zdaniem MEN dotychczasowy obowiązek zapewnienia w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych ciepłej i zimnej bieżącej wody oraz środków higieny osobistej nie precyzował, jakiego rodzaju mają to być środki higieny osobistej. W związku z tym w nowelizacji rozporządzeniu wskazać wprost w katalogu wymaganych środków higieny osobistej:
- mydło do rąk,
- papierowe ręczniki lub suszarki do rąk,
- papier toaletowy.
DF
