Zapaść w polskim hutnictwie trwa od lat. Jednym z większych zakładów jest Huta Liberty Częstochowa, która "stoi" już od początku roku. Spółka i władze miasta apelują o "natychmiastowy dostęp do kapitału obrotowego, który mogą zapewnić polskie instytucje finansowe".
Niegdyś hutnictwem Polska stała – symbolem PRL-u jest ówczesna Huta im. Lenina, która od powstania w 1954 jest największym zakładem przemysłowym Krakowa i jedną z większych hut w Polsce. Dziś zakład znajduje się w rękach francuskiego koncernu ArcelorMittal. W latach 70. XX wieku wyprodukowano w niej 6,7 mln t stali, czyli tyle, ile w ubiegłym roku we wszystkich hutach w Polsce. Zresztą produkcja stali w Polsce sukcesywnie spada od wielu lat.
"Trudna sytuacja krajowych hut jest następstwem postępującego w ostatnich latach kryzysu w Europie, u którego przyczyn leżą przede wszystkim ekonomiczne następstwa rosyjskiej agresji i innych globalnych zawirowań" – pisała w apelu z 23 stycznia 2024 r. Federacja Związków Zawodowych Metalowców i Hutników w Polsce wraz z Hutniczą Izbą Przemysłowo-Handlową.
Dane za lata 1980-2022 pochodzą z GUS. Za rok 2023 podano szacunki Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej (HIPH) (Bankier.pl)
Nie bez znaczenia jest też konkurencja z krajów trzecich, w których nie obowiązują certyfikaty ETS zależne od wielkości emisji CO2, ale i wywóz złomu z Europy. "Złom powinien być traktowany jak surowiec strategiczny" – mówił w 2022 roku ówczesny minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. Zarówno polskim, jak i europejskim hutom ciążą też wysokie ceny energii elektrycznej.
Po dnie szoruje nie tylko produkcja stali w polskich hutach. Zużycie blach grubych w Polsce zmniejszyło się o 12 proc. w 2023 r., a produkcja krajowa stanowiła jedynie 20 proc. wielkości zapotrzebowania wobec 40 proc. w 2022 r. "Liczymy, że w obecnym roku te proporcje poprawią się na rzecz krajowej produkcji" – mówił w rozmowie z "Pulsem Biznesu" Mirosław Motyka, prezes Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej (HIPH).
Jednym z największych producentów blach grubych, które mogą być wykorzystywane w energetyce, budownictwie infrastrukturalnym, przemysłach maszynowym, stoczniowym i zbrojeniowym, jest Huta Liberty Częstochowa, która znalazła się w trudnej sytuacji.
Apel prezydenta Częstochowy Krzysztofa Matyjaszczyka
Huta Liberty Częstochowa nie wznowiła produkcji po bożonarodzeniowej przerwie – powodem był brak rentownych zamówień. Pracownicy od stycznia są na tzw. postojowym. Termin wznowienia produkcji był wielokrotnie przesuwany, ale wciąż nie wiadomo, kiedy zakład ruszy na nowo. Niepokojącym faktem jest to, że rezerwy inwestora – zapewniające m.in. wynagrodzenia podczas postoju – wyczerpały się. Dlatego też władze miasta i huty chcą pomocy od rządu.
"Teraz – w sytuacji kryzysu sektora stalowego w Europie – Huta Liberty znowu potrzebuje wsparcia i mądrych decyzji rządzących. Zakład wstrzymał produkcję, a rezerwy inwestora wyczerpały się. Niezbędny jest natychmiastowy dostęp do kapitału obrotowego, który mogą zapewnić polskie instytucje finansowe" – czytamy na profilu prezydenta Częstochowy Krzysztofa Matyjaszczyka w mediach społecznościowych.
Polski przemysł stalowy w zagranicznych rękach
Obecnie ok. 90 proc. działającego w Polsce przemysłu stalowego należy do inwestorów zagranicznych – wiodącym inwestorem jest ArcelorMittal. Około 10 proc. hutnictwa jest w polskich rękach, w tym ok. 3 proc. w domenie Skarbu Państwa – to Huta Łabędy, Walcownia Blach Batory oraz spółki związane z Hutą Pokój – wszystkie te podmioty są skupione w grupie kapitałowej katowickiego Węglokoksu.
Losy huty w Częstochowie były burzliwe. Historia zakładu sięga końca XIX wieku, kiedy to Częstochowa była prężnie rozwijającym się miastem przemysłowym. Huta przetrwała II wojnę światową, za PRL-u przeżywała najlepsze lata, ale transformacja gospodarcza była dla zakładu ciężka.
W 2005 r. hutę przejął ukraiński Przemysłowy Związek Donbasu (Industrialnyj Sojuz Donbasa), w 2009 r. sprzedano część przedsiębiorstwa – Koksownię Częstochowa Nowa. W maju 2019 r. huta zaprzestała produkcji, a z końcem czerwca złożono wniosek o upadłość ISD Huty Częstochowa. Przejęciem zakładu zainteresowany był m.in. Cognor. Ostatecznie w maju 2021 r. syndyk ogłosił podpisanie umowy sprzedaży huty spółce Liberty Częstochowa za 190 milionów PLN.
Właściciel częstochowskiej huty Liberty Steel Group/GFG Alliance to ósma co do wielkości firma stalowa na świecie (poza Chinami). W 300 zakładach zlokalizowanych w 30 krajach zatrudnia ponad 35 tysięcy osób i osiąga przychody w wysokości 20 miliardów dolarów.
Zdolności produkcyjne zakładów to ponad 22 miliony ton wyrobów stalowych rocznie. Grupa jest też liderem w zrównoważonym przemyśle, którego misją jest osiągnięcie do 2030 r. neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla. Stosuje techniki produkcji Greensteel do wytwarzania stali niskoemisyjnej.
