Krótki okres zatrudnienia, awans w miejscu pracy lub szybka decyzja o wzięciu urlopu macierzyńskiego – to tylko niektóre z czynników skłaniających ZUS do zbadania zwolnień chorobowych. Jak często kobiety w ciąży są kontrolowane? Najnowsze, bieżące statystyki pokazują oszałamiający 300% wzrost wypłat zasiłków chorobowych.
/ Filip Naumienko/REPORTER, Canva.com /
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ubezpieczony, który podejmuje pracę zarobkową w okresie ogłoszonej niezdolności do pracy lub wykorzystuje urlop chorobowy niezgodnie z jego przeznaczeniem, traci prawo do zasiłku chorobowego przez cały okres trwania tego urlopu. Zasada ta dotyczy również kobiet w ciąży , których niezdolność do pracy jest sklasyfikowana pod kodem B.
Dwa powody cofnięcia zasiłku chorobowego
ZUS podkreśla, że ustawa określa dwa podstawowe kryteria utraty prawa do zasiłku chorobowego:
Reklama
- podejmowanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy,
- niewłaściwe wykorzystanie urlopu chorobowego niezgodnie z jego przeznaczeniem.
– W związku z tym przy ustalaniu, czy ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, brane są pod uwagę oba czynniki. Zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeśli występuje choć jeden z ww. warunków – mówi rzecznik ZUS Wojciech Dąbrówka dla Interii Biznes.
Na podstawie przekazanych nam informacji częstotliwość i wyniki kontroli zwolnień lekarskich kobiet w ciąży znacząco się zmieniły w latach 2020–2023. W 2021 r., w szczytowym okresie pandemii, kontroli było stosunkowo niewiele, jednak rosnący odsetek zasiłków chorobowych pobieranych w tej grupie demograficznej jest wyraźnie widoczny:
- 2020 r. – 3658 kontroli – przyznano 151 świadczeń (4,12%) ;
- 2021 r. – 909 kontroli – 62 wnioski o świadczenia (6,82%) ;
- 2022 r. – 4164 kontroli – przyznano 142 świadczenia (3,41%) ;
- 2023 r. – 4831 kontroli – 546 wniosków o świadczenia (11,3%) .
Przekłada się to na ponad 300% wzrost liczby pobieranych zasiłków macierzyńskich w porównaniu z rokiem poprzednim i jest to najwyższy wynik od początku pandemii.
– ZUS wdrożył skuteczniejsze narzędzia analityczne, umożliwiające dokładniejszą identyfikację przypadków wymagających kontroli. Zaawansowane algorytmy umożliwiają bardziej szczegółową analizę historii zwolnień lekarskich, ich długości, częstotliwości i powiązań z różnymi grupami zawodowymi. Dzięki temu ZUS może skoncentrować swoje wysiłki na sytuacjach budzących największe obawy – tłumaczy Irena Gwiazda, ekspertka prawa pracy z portalu Jedna z mam, portalowi Interia Biznes.
Zauważalnie spada również częstotliwość korzystania ze zwolnień lekarskich przez kobiety w ciąży, co ułatwia zadanie ZUS-owi.
Kobiety boją się urlopu macierzyńskiego
W przypadku kobiet w ciąży, zwolnienia lekarskie są rozpatrywane przede wszystkim w sytuacjach, gdy okres zatrudnienia przed przejściem na zwolnienie lekarskie z kodem B był krótki.
– Kobiety składające wnioski o ubezpieczenie na krótko przed przewidywaną nieobecnością, często z wyjątkowo wysokimi podstawami składek, mogą wzbudzić podejrzenia ZUS. W przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych nagły wzrost podstawy składek tuż przed złożeniem wniosku o świadczenia jest czasami postrzegany jako potencjalne nadużycie . Chociaż takie działania dotyczą mniejszości ubezpieczonych, są one ściśle monitorowane i znacząco wpływają na statystyki wnioskowanych świadczeń – wyjaśnia ekspert.
Można podać wiele konkretnych przykładów:
„ Dwa miesiące temu dostałam awans. Nadal pracuję w tej samej firmie, ale moja pensja wzrosła, a moja rola uległa zmianie. W międzyczasie dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Czy powinnam być przygotowana na kontrolę z ZUS, jeśli będę musiała wziąć zwolnienie lekarskie? dla mojej ciąży?”
„Pracuję w niebezpiecznym środowisku i staramy się o dziecko. Czy ZUS automatycznie cofnie mi świadczenia , jeśli wezmę zwolnienie lekarskie od psychiatry na początku ciąży ?”
„ Właśnie zawarłam umowę o pracę z nową firmą i wczoraj dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Jak mogę uniknąć kontroli ZUS, jeśli będę musiała skorzystać ze zwolnienia lekarskiego lub urlopu macierzyńskiego?”
Te i podobne pytania pojawiają się niemal codziennie w grupach mediów społecznościowych. Z jednej strony można zrozumieć, dlaczego ZUS ma podejrzenia dotyczące fikcyjnego zatrudnienia lub pozornych podwyżek wynagrodzeń, ale z drugiej strony, jak można uzasadnić takie obawy w świetle rosnących wyzwań demograficznych?
Jak szybko ZUS zwróci świadczenie, jeśli kontrola nic nie wykaże?
Mimo to większość kontroli i tak kończy się potwierdzeniem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne , a w takich przypadkach ZUS teoretycznie dokonuje zwrotu całej kwoty zatrzymanych świadczeń.
