Kto dziedziczy, gdy jest rozdzielność majątkowa? O tym decydują przepisy

Małżeństwo obejmuje nie tylko emocje, ale także szereg formalnych decyzji. Istotnym krokiem często podejmowanym jest ustanowienie rozdzielności majątkowej, zwykle poprzez umowę przedmałżeńską. Ten układ pozwala każdemu małżonkowi na niezależne zarządzanie swoim majątkiem. Okazuje się to szczególnie korzystne, gdy jeden z partnerów jest właścicielem firmy lub ma obawy dotyczące długów drugiego. Jednak w jaki sposób taki układ wpływa na dziedziczenie? Przepisy określone w Kodeksie cywilnym odnoszą się do tej kwestii.

Zdjęcie

Prawo do dziedziczenia nie jest uzależnione od ustroju majątkowego małżonków. / 123RF/PICSEL Reklama

Wbrew powszechnemu przekonaniu, umowa przedmałżeńska nie eliminuje małżonka z grupy spadkobierców. Podział majątku dotyczy wyłącznie zarządzania aktywami za życia, pozostawiając prawo do dziedziczenia nienaruszone po śmierci małżonka.

Czym jest rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa to małżeński ustrój majątkowy, w którym nie ma wspólności majątkowej – każdy z partnerów posiada własne odrębne aktywa i zarządza nimi niezależnie . W Polsce takie ramy można ustanowić za pomocą umowy majątkowej, zwanej umową przedmałżeńską, która musi zostać sformalizowana za pomocą aktu notarialnego. Jest to opisane w artykule 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. 1964 Nr 9 poz. 59 ze zm.).

Reklama

Separacja obejmuje zarówno aktywa nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i te zgromadzone w trakcie trwania związku małżeńskiego . W rezultacie małżonkowie nie odpowiadają za długi drugiej osoby (chyba że jedna z nich udzieliła gwarancji za drugą). Ten układ służy jako zabezpieczenie dla aktywów osobistych, ale nie wpływa na zasady dziedziczenia po śmierci.

Czy żona dziedziczy po mężu w przypadku rozdzielności majątkowej?

Żona zachowuje prawo do dziedziczenia po mężu, nawet jeśli utrzymywali odrębne majątki. Prawo do dziedziczenia nie zależy od ustroju majątkowego małżeństwa . W przypadkach, gdy zmarły nie pozostawił testamentu, dziedziczenie następuje zgodnie z wytycznymi ustawowymi określonymi w art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W pierwszej kolejności do dziedziczenia mają dzieci zmarłego i ich małżonek – dzielą spadek po równo, przy czym udział żony nie może być mniejszy niż 1/4 całości.

Przykłady:

Małżeństwo z dwójką dzieci: spadek dzielony jest na 3 części (po 1/3 dla żony i każdego dziecka).
Małżeństwo bez dzieci: żona dziedziczy cały spadek, chyba że żyją rodzice męża – w takim przypadku oni również mogą dziedziczyć (zgodnie z artykułem 932 Kodeksu cywilnego ).

Umowa przedmałżeńska dotyczy wyłącznie zarządzania majątkiem za życia małżonka, a po jego śmierci majątek osobisty męża staje się częścią spadku, który zostanie podzielony między żonę i innych spadkobierców.

Jeśli majątek ulegnie podziałowi i jeden z małżonków umrze, czy odziedziczy on/ona swoją emeryturę?

Renta nie jest dziedziczona w taki sam sposób jak inne aktywa, ale po śmierci jednego z małżonków można ubiegać się o rentę rodzinną . Na podstawie art. 70 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887 ze zm.) renta rodzinna przysługuje wdowie lub wdowcowi, jeżeli w chwili śmierci małżonka spełnione były określone warunki, takie jak prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego.

W przypadku rozdzielności majątkowej ZUS może zbadać, czy małżonkowie rzeczywiście mieszkali razem, ponieważ umowa małżeńska może budzić wątpliwości co do ich wspólnego życia. Jeśli wdowa lub wdowiec mogą wykazać, że prowadzili wspólne życie pomimo rozdzielności majątkowej, mogą kwalifikować się do renty rodzinnej . Jednak świadczenie to nie jest przyznawane automatycznie.

Czy w przypadku rozdzielności majątkowej długi są dziedziczone?

Dziedziczenie obejmuje nie tylko aktywa, ale także zobowiązania zmarłego. Zgodnie z artykułem 922 § 1 Kodeksu cywilnego „ prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców ”. Małżonek pozostający przy życiu, jako spadkobierca, odpowiada za długi spadkowe, ale może ograniczyć tę odpowiedzialność, przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza (artykuł 1015 § 2 Kodeksu cywilnego). W takim przypadku odpowiada on za długi tylko do wartości spadku.

Przykład: Jeżeli zmarły pozostawił spadek o wartości 100 000 zł i długi wynoszące łącznie 150 000 zł, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że małżonek odpowiada za długi tylko do kwoty 100 000 zł, co zabezpiecza jego majątek osobisty.

Dodatkowo, można odrzucić spadek, jeśli długi przekraczają wartość aktywów. Jednakże musi to zostać wykonane w ciągu sześciu miesięcy od dowiedzenia się o spadku . W przeciwnym razie można odziedziczyć zarówno długi, jak i aktywa.