Zredukowanie konsumpcji energii finalnej, w związku z implementacją dyrektywy efektywnościowej 2023/1791, przewiduje projekt ministerstwa klimatu, który nowelizuje ustawę o efektywności energetycznej. Ten sam projekt wprowadza także zmiany w polskim systemie certyfikatów efektywności energetycznej.
Projekt został skierowany do konsultacji społecznych. Jak zaznacza ministerstwo klimatu w Ocenie Skutków Regulacji, kraje członkowskie UE zostały zobligowane w dyrektywie 2023/1791 do uzyskania nowego, kwantyfikowalnego krajowego celu, polegającego na obniżeniu zużycia energii końcowej w sektorze publicznym o 1,9 proc. rocznie w odniesieniu do roku 2021. Dyrektywa precyzuje, że państwa członkowskie winny skoncentrować się na zużyciu energii końcowej przez wszelkie obiekty użyteczności publicznej oraz budynki instytucji publicznych, przy czym cel ten może być zrealizowany poprzez redukcję zużycia energii końcowej w dowolnej sferze sektora publicznego.
W projekcie definiuje się, zgodnie z dyrektywą, pojęcie „podmiotu sektora publicznego” i nałożony zostaje na niego obowiązek obniżenia konsumpcji całkowitej energii końcowej o 1,9 proc. rocznie w porównaniu z rokiem 2021. OSR podkreśla, że potencjał sektora budowlanego w dziedzinie efektywności energetycznej stanowi 40 proc. potencjału w całej gospodarce, wobec czego zasadnicze znaczenie z punktu widzenia możliwości realizacji celów w obszarze efektywności energetycznej, ustanowionych dyrektywą 2023/1791, będzie wdrożenie dyrektywy 2024/1275 dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków.
Planowane rozwiązania obejmują realizację przez inwestora analizy wariantów w zakresie efektywności energetycznej w przypadku realizacji przedsięwzięć lub inwestycji, których budżet przekracza 100 mln euro we wszystkich sektorach gospodarki, oraz powyżej 175 mln euro w przypadku projektów infrastruktury transportowej.
Instytucje państwowe będą dysponowały swobodą w wyborze metody obniżenia konsumpcji energii, proponowane przepisy pozostawiają w tym względzie otwarty wykaz działań. Ministerstwo zwróciło uwagę w OSR, że osiągnięcie obniżenia łącznego zużycia energii końcowej przez instytucje publiczne na poziomie 1,9 proc. rocznie nie spowoduje konieczności przeprowadzania za każdym razem kosztownych inwestycji. W wielu sytuacjach, w szczególności w początkowych latach obowiązywania, stosowane będą działania bezkosztowe lub o niewielkim nakładzie finansowym, racjonalizujące zużycie energii. Wskazano przykładowo na ograniczenie oświetlenia zewnętrznego, dążenie do zagwarantowania temperatury pomieszczeń przy ogrzewaniu budynku na poziomie 19 stopni Celsjusza, a przy chłodzeniu budynku na poziomie 25 stopni, wprowadzenie usprawnień organizacyjnych oraz akcji edukacyjno-informacyjnych, mających na celu racjonalizację zużycia energii przez pracowników urzędów.
W projekcie proponuje się nowelizację systemu certyfikatów efektywności energetycznej, obejmującą zmianę zasad spełniania tego obowiązku, zmianę terminu uiszczenia opłaty zastępczej, możliwość realizacji obowiązku poprzez program bezzwrotnych dotacji. Projekt zakłada zmianę sposobu kalkulacji wysokości opłaty zastępczej, która, zgodnie z OSR, generalnie powinna odzwierciedlać finansową wartość oszczędności energii wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego (toe). Według OSR aktualnie jej wysokość nie jest powiązana z realnymi kosztami inwestycji w poprawę efektywności energetycznej, dlatego na lata 2027-2030 wyznaczy ją właściwy minister, biorąc pod uwagę ceny energii, koszt technologii, inflację i uwarunkowania rynkowe.
Projekt przewiduje ustanowienie zawodu regulowanego audytora efektywności energetycznej i w konsekwencji przesunięcie odpowiedzialności za weryfikację audytów z URE na audytorów. Uprawnienia audytora efektywności energetycznej będą przyznawane po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu organizowanego przez Prezesa UDT.
W Ocenie Skutków Regulacji szacuje się, że nowy łączny cel skumulowanych oszczędności energii końcowej w latach 2021-2030 wynosi 44465 ktoe, co oznacza konieczność uzyskania przez Polskę dodatkowych, nowych oszczędności energii końcowej w latach 2024-2030 w kwocie 3693 ktoe.
Zgodnie z OSR wdrożenie dyrektywy 2023/1791 nie spowoduje konieczności podnoszenia wydatków przez podmioty sektora finansów publicznych, ponieważ ustawa nie narzuci im metody obniżenia zużycia energii. Zaznaczono, że instytucje państwowe będą mogły skorzystać z dostępnych środków krajowych i unijnych, takich jak Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FENiKS), programy priorytetowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Program Fundusze Europejskie dla Regionów 2021–2027.
Koszt wymaganego obniżenia łącznego zużycia energii końcowej o 1,9 proc. rocznie w latach 2025-2034 oszacowano na 10,5 mld zł, a oszczędności na zakupie energii na prawie 13,5 mld zł. Ministerstwo klimatu zwróciło uwagę w OSR, że z danych NFOŚiGW wynika, że na podniesienie efektywności energetycznej sektora publicznego dostępnych jest w perspektywie 2021-2027 prawie 18,5 mld zł.
Według OSR w latach 2026-2035 dodatkowe oszczędności energii końcowej w wysokości 4625 ktoe przyczynią się do powstania wolumenu inwestycji na poziomie ponad 59 mld zł, co odpowiada całkowitym wpływom z podatku VAT w tych latach wynoszącym 13,6 mld zł. Jednocześnie wpływy z VAT obniżą się w tym okresie o blisko 3 mld zł z tytułu mniejszej sprzedaży nośników energii. (PAP)
wkr/ mmu/
