W Polsce standardowy wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Niektóre osoby mogą jednak kwalifikować się do przejścia na emeryturę przed osiągnięciem tych progów, korzystając ze specjalnego rozwiązania, tzw. emerytury pomostowej. To świadczenie jest przeznaczone dla osób wykonujących zawody o wyjątkowych wymaganiach lub w niebezpiecznych warunkach. Kto dokładnie kwalifikuje się do tego systemu wcześniejszej emerytury i jakie wymagania musi spełnić? Przyjrzyjmy się temu bliżej.
/ FrankHoermann/SVEN SIMON / AFP
Co definiuje emeryturę pomostową?
Emerytura pomostowa to mechanizm wcześniejszej emerytury, umożliwiający uprawnionym pracownikom przejście na emeryturę nawet pięć lat przed wiekiem emerytalnym . Dotyczy ona osób, których praca wiąże się ze znacznym ryzykiem dla zdrowia lub wymaga wyjątkowej wytrzymałości fizycznej lub psychicznej. Celem jest wsparcie osób, których zdolność do kontynuowania pracy przedwcześnie maleje z powodu stresu związanego z pracą.
Reklama
Kryteria kwalifikowalności do wcześniejszej emerytury
Dostęp do tego świadczenia przysługuje osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. , które spełniają określone warunki prawne. Należą do nich:
Wymagania wiekowe:
- kobiety – 55 lat,
- mężczyźni – 60 lat.
Czas trwania ochrony ubezpieczeniowej:
- minimum 20 lat dla kobiet,
- minimum 25 lat dla mężczyzn.
Charakter zatrudnienia:
- co najmniej 15 lat na stanowiskach wysokiego ryzyka lub specjalistycznych, przy czym część z nich miała miejsce po 31 grudnia 2008 r.
Przedziały składkowe i nieskładkowe:
- Do kwalifikacji liczą się zarówno okresy zatrudnienia płatnego (np. praca na etacie, działalność na własny rachunek), jak i okresy niepłatne (np. opieka, służba wojskowa).
Definicja zawodów wysokiego ryzyka
Zgodnie z przepisami, praca wysokiego ryzyka wiąże się z długotrwałym narażeniem na zagrożenia, które mogą powodować trwałe problemy zdrowotne. Przykłady obejmują:
- praca w górnictwie lub pod ziemią,
- nurkowanie lub operacje podwodne,
- lotnictwo lub podwyższone przestrzenie robocze,
- środowiska o ekstremalnych temperaturach (np. odlewnie, chłodnie),
- warunki wysokiego ciśnienia (np. ośrodki hiperbaryczne),
- zadania wymagające wysiłku fizycznego i długotrwałego pozostawania w niewygodnej pozycji.
Role te wymagają intensywnego wysiłku fizycznego i niosą ze sobą większe ryzyko wystąpienia urazów zawodowych .
Role wymagające specjalistycznych umiejętności i odpowiedzialności
Wcześniejsza emerytura dotyczy również zawodów wymagających wzmożonej koncentracji, szybkiego podejmowania decyzji i dużej odpowiedzialności, gdzie wyniki bezpośrednio wpływają na bezpieczeństwo publiczne . Do kluczowych zawodów należą:
- personel lotniczy (piloci, kontrolerzy),
- operatorzy kolei i transportu publicznego,
- kierowcy pojazdów uprzywilejowanych,
- personel obiektu jądrowego,
- ratownicy medyczni (ratownicy medyczni, strażacy),
- edukatorzy, pracownicy socjalni i osoby świadczące opiekę psychiatryczną.
Z wiekiem takie role stają się trudne do utrzymania ze względu na ich wymagający charakter.
Proces składania wniosku o emeryturę pomostową
Aby się zgłosić, kandydaci muszą przygotować odpowiednią dokumentację i dotrzymać terminów. Formularz zgłoszeniowy EPOM można złożyć za pośrednictwem:
- osobiste wizyty w placówkach ZUS,
- poczta,
- Platforma internetowa ZUS (PUE ZUS).
Wnioski należy składać nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem kryteriów kwalifikowalności lub planowaną datą przejścia na emeryturę .
Wymagana dokumentacja
Kandydaci muszą dostarczyć:
- Formularz ERP-6 szczegółowo opisujący historię zatrudnienia,
- dowody wystawione przez pracodawcę potwierdzające wykonywanie prac wysokiego ryzyka lub prac specjalistycznych,
- Formularz ERP-7 weryfikujący dochód,
- oceny lekarskie (jeśli dotyczy).
Harmonogram przetwarzania
ZUS zazwyczaj wydaje decyzje w ciągu 30 dni od otrzymania pełnej dokumentacji . Mogą wystąpić opóźnienia w przypadku konieczności dodatkowej weryfikacji. Wnioskodawcy mogą odwołać się od niekorzystnych orzeczeń do sądu pracy.
Rozważanie za i przeciw
Emerytura pomostowa jest obliczana na podstawie zgromadzonych składek i oczekiwanej długości życia, co oznacza, że wcześniejsza emerytura skutkuje niższymi miesięcznymi wypłatami . Kandydaci powinni ocenić swój stan zdrowia, stabilność finansową i zmęczenie zawodowe przed podjęciem decyzji. Chociaż daje to ulgę od ciężkiej pracy, należy dokładnie rozważyć długoterminowy wpływ finansowy.
