W 2025 r. znaczna część przybyszów z Białorusi miała w Polsce pewną posadę, a pozostanie w kraju planuje 67 proc. z nich – wynika z analizy Narodowego Banku Polskiego. Osoby napływowe z Białorusi rezydujące w Polsce są zazwyczaj bardziej aktywne zawodowo niż Polacy.
Według informacji UdSC, w dniu 30 września 2025 r. blisko 146 tys. obywateli Białorusi posiadało pozwolenie na legalny pobyt w Polsce, natomiast w 2020 r. było to 16,4 tys. osób.
Zgodnie z badaniem NBP spora część imigrantów z Białorusi posiada stabilną posadę w Polsce.
"Stosunkowo często występuje zatrudnienie na własny rachunek. Badanie dowodzi, że 87 proc. badanych imigrantów pracowało – 57 proc. miało zatrudnienie stałe, aż 14 proc. prowadziło własną działalność gospodarczą w Polsce, a 4 proc. pracowało zdalnie dla firm spoza Polski. Zaledwie około 12 proc. imigrantów wykonywało prace sezonowe lub inne, niewymienione wcześniej" – napisano.
Sytuacja imigrantów z Białorusi na rynku pracy uległa niewielkiej poprawie w 2025 r. – powiększa się odsetek imigrantów zatrudnionych na stałe w Polsce oraz posiadających własny biznes; zmalał także odsetek imigrantów bez pracy.
Większość imigrantów z Białorusi łączy swoją przyszłość z Polską, a motyw przyjazdu oraz wiek ankietowanych są czynnikami, które mają wpływ na formułowanie planów dotyczących przyszłości.
Na stałe lub na okres dłuższy niż rok chce pozostać, analogicznie jak w 2024 r., przeszło 67 proc. ankietowanych. Jedynie 2 proc. respondentów planuje opuścić Polskę. Na zbliżonym poziomie do tego z 2024 r. jest wskaźnik osób niepewnych co do swojej przyszłości (30 proc.).
"Zatem w znacznej mierze mamy do czynienia z migracją osiedleńczą, której przedstawiciele przybyli do Polski z intencją dłuższego pobytu. Taka sytuacja jest niewątpliwie powiązana z powodami, dla których imigranci z Białorusi zjawili się w Polsce. Najczęściej deklaracje dotyczące pozostania w Polsce na stałe lub na dłużej niż rok składają osoby, które jako powód przybycia do Polski wskazują sytuację polityczną na Białorusi, w tym obawę przed represjami (70 proc.), a najrzadziej – edukację (60 proc.)" – napisano.
Wiek respondentów jest czynnikiem różnicującym odpowiedzi dotyczące dalszego pobytu w Polsce. Najrzadziej plany pozostania w Polsce na stałe lub na okres dłuższy niż rok mają osoby w wieku 45–59 lat (58 proc.) oraz osoby w wieku 18–26 lat. Dodatkowo – w porównaniu do 2024 r. – odnotowano spadek wskaźnika w tej grupie wiekowej osób zamierzających pozostać w Polsce na stałe lub na okres dłuższy niż rok do 61 proc. z 75 proc. i wzrost niepewności wobec przyszłości objawiający się wyższym odsetkiem odpowiedzi "trudno powiedzieć" (wzrost z 22 proc. do 33 proc.).
Z kolei w grupie osób najstarszych, powyżej 60. roku życia, w badaniu w 2025 r. odnotowano najwyższy odsetek wskazań odnoszących się do pozostania w Polsce na stałe lub na okres dłuższy niż rok (75 proc.).
Zestawienie planów dotyczących pobytu obywateli Białorusi w Polsce z planami imigrantów z Ukrainy pokazuje, że Białorusini (67 proc. chce zostać na stałe lub na okres dłuższy niż rok) nieco częściej wiążą swoją przyszłość z Polską niż migranci sprzed wojny z Ukrainy (62 proc. z nich zamierza pozostać w Polsce na stałe lub na okres dłuższy niż rok) i znacznie częściej niż ukraińscy uchodźcy (41 proc. planuje zostać w Polsce na stałe lub na okres dłuższy niż rok).
Główne oczekiwania imigrantów z Białorusi względem Polski to, podobnie jak w 2024 r., prostsza legalizacja pobytu (38 proc.), dostęp do opieki zdrowotnej (36 proc.) oraz organizacja kursów języka polskiego (35 proc.).
Po raz pierwszy w badaniu w 2025 r. zapytano o potrzebę wprowadzenia udogodnień dotyczących dostępu do produktów polskich banków. Pozytywnej odpowiedzi udzieliło 19 proc. ankietowanych.
"Trudności zauważalne w tym zakresie wynikają prawdopodobnie z wprowadzonych przez banki obostrzeń związanych z zapobieganiem praniu brudnych pieniędzy. Odnotowano wzrost odsetka wskazań z 23 proc. do 31 proc. w przypadku ułatwień w nostryfikacji dyplomów" – napisano.
Porównując oczekiwania imigrantów z Białorusi względem Polski z oczekiwaniami imigrantów z Ukrainy, NBP wskazuje na podobieństwa i różnice.
"Udogodnienia dotyczące legalizacji pobytu, organizacja kursów języka polskiego, dostęp do opieki zdrowotnej to zagadnienia wskazywane przez społeczność ukraińską i białoruską. Z kolei ułatwienia dotyczące nostryfikacji dyplomów istotnie częściej wskazywane są przez imigrantów z Białorusi niż przez imigrantów z Ukrainy (31 proc. wobec 16 proc.). Jest to prawdopodobnie powiązane z wyższymi kwalifikacjami zawodowymi imigrantów z Białorusi w porównaniu z analogicznymi kwalifikacjami imigrantów z Ukrainy" – podaje NBP.
Osoby napływowe z Białorusi przebywające w Polsce są przeciętnie bardziej aktywne zawodowo niż polscy obywatele, ale też częściej – bezrobotne. Wśród ankietowanych osób 95 proc. było aktywnych na rynku pracy. Około 8 proc. stanowiły osoby bez pracy, co oznacza, że wskaźnik zatrudnienia wynosił 87 proc. (stopa bezrobocia BAEL ogółem w polskiej gospodarce wynosiła niecałe 3 proc., a wskaźnik zatrudnienia – 57 proc.). Ok. 80 proc. imigrantów stanowiły osoby poniżej 45. roku życia, które są przeciętnie bardziej aktywne na rynku pracy.
"Jednak nawet gdyby przyjąć, że struktura wieku przybywających do Polski imigrantów jest identyczna jak polskich obywateli (czyli z większym odsetkiem osób starszych), to wskaźnik zatrudnienia wyniósłby 78 proc., a więc imigranci są znacznie bardziej skłonni do pracy niż polscy obywatele" – zaznacza NBP.
Imigranci z Białorusi często pracują w zawodach wymagających wyższego wykształcenia i stosunkowo często kierują zespołami ludzkimi.
Według opinii samych ankietowanych osób 28 proc. z nich wykorzystywało w pracy swoje wyższe wykształcenie, praca 11 proc. osób wiązała się z zarządzaniem ludźmi. Około 32 proc. imigrantów pracowało w zawodach wymagających kwalifikacji, ale niewymagających wyższego wykształcenia. Pozostali pracowali przy pracach prostych lub innych.
"Wśród imigracji sprzed 2019 r. stosunkowo rzadko zdarzały się osoby wciąż pracujące przy pracach prostych. Z kolei imigracja po 2022 r. jest pod tym względem bardzo zróżnicowana – spory odsetek badanych deklaruje zatrudnienie przy pracach prostych (27 proc.), a jednocześnie równie liczna grupa wykonuje prace wymagające wykształcenia (27 proc.)" – dodano.
Analiza daty obecnego przyjazdu do Polski respondentów biorących udział w badaniu wskazuje, że 84 proc. z nich przyjechało do Polski po 2019 r., co jest zbieżne z trendami wynikającymi z danych UdSC i ZUS. Jeżeli chodzi o motywy przyjazdu do Polski – sytuację polityczną na Białorusi i związaną z nią obawę przed represjami wskazało 56 proc. respondentów. Drugi najczęściej podawany powód to czynniki ekonomiczne (34 proc. wskazań).
Imigranci z Białorusi to częściej mężczyźni niż kobiety. Około 45 proc. z nich to osoby do 34. roku życia, a 62 proc. posiada wykształcenie wyższe. Wśród imigrantów z Białorusi 58 proc. stanowią mężczyźni, a 42 proc. – kobiety. Najliczniejszą grupą wiekową są osoby w wieku 35– 44 lata (35 proc.). Osoby wieku powyżej 60. roku życia stanowią zaledwie 2 proc. respondentów.
Wśród imigrantów dominują osoby z wykształceniem wyższym (62 proc.). Respondenci z wykształceniem zawodowym lub podstawowym stanowią marginalny odsetek ankietowanych (2 proc.). Kobiety nieco częściej (67 proc.) niż mężczyźni (59 proc.) deklarują posiadanie wykształcenia wyższego.
Strukturę demograficzną imigrantów z Białorusi różnią od struktury demograficznej imigrantów z Ukrainy proporcje płci (wyższy odsetek mężczyzn) oraz wiek (marginalny odsetek osób powyżej 60. roku życia). Jeżeli chodzi o wykształcenie, podobnie jak wśród imigrantów z Ukrainy – przeważają osoby z wyższym wykształceniem, ale ich odsetek jest wyższy (62 proc. w przypadku imigrantów z Białorusi wobec 43 proc. w przypadku imigrantów z Ukrainy).
Niewielki odsetek imigrantów deklaruje kompletny brak znajomości języka polskiego – niemal 50 proc. respondentów deklaruje dobrą lub bardzo dobrą znajomość języka polskiego (15 proc.), a zaledwie 1 proc. ocenia, że nie zna języka polskiego.
"Porównując imigrantów z Białorusi do uchodźców z Ukrainy pod względem znajomości języka polskiego (53 proc. uchodźców deklaruje dobrą lub bardzo dobrą znajomość języka polskiego w porównaniu z 63 proc. Białorusinów), można zauważyć, że jest ona lepsza. Jest to związane m.in. z dużą liczbą wśród imigrantów z Białorusi osób z Kartą Polaka lub obywatelstwem polskim" – napisano w raporcie NBP.
NBP przeprowadził badanie wśród imigrantów z Białorusi w okresie od 7 kwietnia do 20 czerwca 2025 r. Badanie przeprowadzono po raz wtóry w 7 województwach, w których rezyduje około 85 proc. społeczności białoruskiej w Polsce. (PAP Biznes)
tus/ gor/
