Premie i kary to nie jedyny sposób, aby zachęcić pracowników do poprawy produktywności, skuteczniejszego rozwiązywania problemów, uczenia się i przestrzegania zasad firmy. Środki na to nie zawsze są dostępne w czasie kryzysu, a zachęty pozafinansowe często okazują się skuteczniejsze.
Motywacja to stymulacja pożądanych zachowań pracownika. Motywacja materialna obejmuje nagradzanie aprobowanych zachowań premiami i podwyżkami oraz karanie niepożądanych zachowań karami finansowymi i obniżkami wynagrodzenia.
Nie należy lekceważyć znaczenia bodźców materialnych – stanowią one kluczowy element każdego programu motywacyjnego dla pracowników, pomimo szerokiej gamy innych dostępnych narzędzi. Bodźce niematerialne obejmują wszelkie pozafinansowe metody nagradzania zachowań pracowników, w tym publiczne docenianie osiągnięć, tworzenie komfortowych warunków pracy i pozytywnego klimatu psychologicznego w zespole i wiele innych.
Zasady motywacji niematerialnej
Program motywacyjny niematerialny rozwiązuje taktyczne problemy biznesowe.
Dotyczy wszystkich kategorii pracowników firmy, a nie tylko tych, od których bezpośrednio zależy zysk.
W dużych organizacjach program ten wdrażają liniowi menedżerowie, którzy dobrze znają każdego członka zespołu.
Program bierze pod uwagę etap rozwoju przedsiębiorstwa: o ile w przypadku małej, rodzinnej firmy, która dopiero zaczyna działać, wystarczające jest wzbudzenie entuzjazmu wśród pracowników, o tyle duża, dojrzała firma potrzebuje dobrze rozwiniętego systemu uznawania zasług.
Program odpowiada potrzebom i wymaganiom pracowników firmy.
Jest stale aktualizowany, dynamiczny. Bez czynnika nowości, szybko wpadniemy w uzależnienie i nawet najbardziej przemyślany program motywacyjny przestanie działać.
Piramida Maslowa
Wszystkie potrzeby człowieka można ułożyć w formie piramidy Maslowa: u podstawy znajdują się potrzeby fizyczne, następnie potrzeba ochrony i bezpieczeństwa, potem potrzeby społeczne, potem potrzeba szacunku i poczucia własnej wartości, a na samym szczycie potrzeby samorealizacji.
Każdy człowiek ma potrzeby, począwszy od podstawy tej piramidy i sięgając do pewnego poziomu. Najbardziej prymitywne osoby zadowalają się zaspokajaniem wyłącznie potrzeb fizycznych, podczas gdy najbardziej rozwinięte wymagają zaspokojenia potrzeb na wszystkich poziomach piramidy, w tym samorealizacji.
Metody motywacji niematerialnej
Każda metoda motywacyjna ma na celu zaspokojenie jednego z poziomów potrzeb w piramidzie Maslowa. Rozważmy najskuteczniejsze metody motywacyjne dla każdego poziomu, zaczynając od podstawy piramidy i kończąc na jej szczycie.
Poziom potrzeb fizycznych
Potrzeby na tym poziomie obejmują pożywienie, ciepło, potrzeby fizjologiczne i sen. Aby je zaspokoić, pracownikom zapewnia się komfortowe warunki pracy. Biuro lub warsztat powinny być ciepłe i nie duszne, z dostępem do toalety i prysznica, zorganizowanymi posiłkami, przerwami na odpoczynek i sen, ochroną przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, hałasem itp. Wiele z tych wymagań jest regulowanych przez Kodeks pracy i ma charakter obowiązkowy, ale firma może oferować swoim pracownikom pewne zachęty za dobrą pracę: elastyczne godziny pracy, dodatkowe dni wolne, wcześniejsze wyjścia z pracy, bezpłatne obiady, ekspresy do kawy, herbatę, owoce i inne smakołyki, transport do i z pracy firmowym transportem i inne.
Potrzeby ochrony i bezpieczeństwa
Aby sprostać tym potrzebom, zatrudnia się ochronę firmową, oferuje programy ubezpieczeń na życie i zdrowie, organizuje opiekę medyczną, zapewnia konsultacje prawne itp.
Potrzeby społeczne
W tym miejscu przede wszystkim buduje się zdrowy mikroklimat psychologiczny w zespole. Firma zatrudnia psychologa, który rozwiązuje pojawiające się konflikty, prowadzi szkolenia, seminaria, konkursy i zawody oraz eventy firmowe, budując spójny zespół, którego członkowie ufają sobie nawzajem i wspierają się nawzajem. Obejmuje to również takie metody, jak pomoc w sprawach osobistych i rodzinnych oraz organizacja feedbacku, gdzie menedżer uważnie słucha swoich podwładnych i konsultuje się z nimi.
Potrzeby szacunku i szacunku do siebie
Do dyspozycji jest szeroka gama metod motywacyjnych dostosowanych do potrzeb tego poziomu, począwszy od prostych podziękowań od kierownictwa za drobne usługi, poprzez zwracanie się do wszystkich pracowników po imieniu (od sprzątaczy i ochroniarzy po zastępców dyrektora generalnego), spotkania z kierownikiem, spersonalizowane prezenty i atrakcyjne stanowiska (kierownik ds. sprzątania zamiast sprzątaczka), aż po tablicę honorową dla szczególnie wyróżnionych pracowników, prestiżowe podróże służbowe, udział w ważnych negocjacjach, informacje o osiągnięciach na korporacyjnej stronie internetowej, przyznawanie honorowych tytułów i nagród i oczywiście awanse.
Potrzeba samorealizacji
To najwyższy poziom potrzeb, zaspokajany przez najcenniejszych pracowników firmy, wnoszących nowe pomysły i budujących potencjał naukowo-techniczny firmy. Motywacją dla tych pracowników jest prawo wyboru własnego kierunku, wsparcie w realizacji indywidualnych projektów, spotkania motywacyjne oraz pomoc w obronie prac dyplomowych i prac dyplomowych.
Zatem dla każdego poziomu hierarchii potrzeb Maslowa istnieje bogaty arsenał niematerialnych metod motywacyjnych, które firma może wykorzystać do poprawy efektywności pracowników. Wybierając metody, ważne jest zrozumienie potrzeb każdego członka zespołu, zespołu jako całości oraz potrzeb jego poszczególnych pododdziałów: działów, warsztatów, działów i oddziałów. Dlatego wdrażanie tych metod powinno być przeprowadzane przez osobę, która rozumie potrzeby i możliwości swoich podwładnych – bezpośredniego przełożonego.
