Warszawska arena giełdowa odnotowuje rezultaty, na które wyczekiwała od dawna. Indeks WIG wzrósł zauważalnie powyżej progu 100 tysięcy punktów, a w KDPW zarejestrowano już 2,4 miliona kont maklerskich. Jednakże kapitał Polaków w przeważającej mierze wciąż tkwi na nisko oprocentowanych depozytach. Podczas panelu inauguracyjnego Forum Finansów i Inwestycji reprezentanci czołowych instytucji oraz największej spółki giełdowej rozważali, kiedy nastąpi stała przemiana w portfelach Polaków.
– Rok temu rozważaliśmy, jak będzie wyglądać sytuacja, gdy liczba rachunków w KDPW przekroczy próg 2 milionów. Obecnie mamy ich 2,4 miliona. Debatowaliśmy, kiedy WIG przebije granicę 100 tysięcy punktów. Udało się osiągnąć ten poziom. Jesteśmy pod wrażeniem wyjątkowej aktywności środowiska inwestorskiego, które podnosi się po bardzo trudnych latach – tymi słowami Tomasz Prusek, prezes Fundacji Przyjazny Kraj, w roli moderatora zainaugurował dyskusję o roli inwestorów indywidualnych na polskim rynku kapitałowym. Była to pierwsza i zapewne najważniejsza z debat podczas pierwszego dnia Forum Finansów i Inwestycji.
Bankier.pl
Aktualne statystyki prezentują się imponująco, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, że jeszcze dekadę temu rynek borykał się z odpływem kapitału i brakiem zainteresowania ze strony społeczeństwa. Obecnie sytuacja uległa zmianie, a koniunktura przyciąga zupełnie nowe grupy inwestorów.
Młodzi na parkiecie i emerytura w perspektywie
Uczestnicy panelu podkreślili, że kluczowym wnioskiem płynącym z najnowszego Ogólnopolskiego Badania Inwestorów, którego wyniki przedstawiono przed panelem, jest aspekt demograficzny.
– Dla mnie kluczową sprawą jest obecność młodych ludzi. Można zauważyć, że młodzi wchodzą na giełdę – zaakcentował Michał Kobza, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych. Z tegorocznego badania wśród inwestorów wynika, że ich średni wiek obniżył się do 39 lat, osiągając najniższy poziom od wielu lat.
Co istotne, zmienia się również motywacja Polaków. Giełda przestaje być postrzegana wyłącznie jako sposób na szybki zarobek – lub gwałtowne straty. Maciej Trybuchowski, prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, zauważył, że polski inwestor indywidualny wyraźnie okrzepł. – Ponad 53 procent odpowiedzi jako motywację wskazuje oszczędzanie z myślą o emeryturze. Jest to oszczędzanie rozważne, długoterminowe, a nie spekulacja – skomentował.
Na rozwagę inwestorów indywidualnych zwracał uwagę również Jarosław Dominiak, prezes SII. Jego zdaniem inwestorzy indywidualni często cechują się większym opanowaniem niż duże instytucje finansowe. – Inwestor indywidualny ponosi ryzyko „na własny rachunek”. Nie podlega wpływom komitetów inwestycyjnych. Jeśli ma jasno określony cel, to rozumie, że załamanie na akcjach, nawet o kilka procent, nie skłoni go do panicznej sprzedaży – wyjaśnił Dominiak.
Ogrom pieniędzy zdeponowany w bankach
Pomimo optymizmu panującego na parkiecie, struktura oszczędności polskich gospodarstw domowych nadal jest bardzo zachowawcza. Polska zajmuje czołowe miejsce w Europie pod względem udziału gotówki i depozytów w aktywach finansowych – stanowią one aż 75 proc. środków. Średnia unijna jest znacząco niższa. – Jesteśmy również liderami w przetrzymywaniu pieniędzy w formie gotówki. W domu, pod materacem, w szufladzie, ukrytych w słoiku na działce – zwrócił uwagę Tomasz Prusek.
Maciej Trybuchowski postrzega to jako ogromny, niewykorzystany potencjał. – To jak w opowieści o sprzedawcy obuwia w Afryce. Jeden dostrzega, że wszyscy chodzą boso i nie widzi możliwości biznesowych, drugi natomiast stwierdza: wszyscy chodzą boso, więc istnieje wspaniały rynek – zażartował prezes KDPW. – Nasuwa się pytanie: jak uruchomić te 75 procent zalegające na lokatach? Jak doprowadzić do tego, żeby uśrednić to chociaż do 50 procent? Byłby to ogromny sukces – podkreślił.
Przeniesienie środków z banków na rynek kapitałowy jest kluczowe dla innowacyjności całej gospodarki. Aktualnie polski rynek kapitałowy finansuje gospodarkę w zaledwie 8-10 proc., podczas gdy w USA jest to blisko 70 proc.
Uczestnicy panelu zwracali uwagę na konieczność kształtowania kultury inwestowania, uświadamiania Polakom, jak funkcjonuje rynek kapitałowy. I oswajania ich z ryzykiem, którego unikają, a bez którego nie mają perspektyw na wyższe zyski.
Podatek Belki nie zniknie, ale OKI coraz bliżej
Wielokrotnie powracała kwestia podatku od zysków kapitałowych jako czynnika, który mógłby skłaniać do częstszych inwestycji na giełdzie. Uczestnicy rynku od lat wnioskują o jego likwidację lub ograniczenie, a takie nadzieje wyrazili również inwestorzy w ankiecie SII.
Jednakże w sytuacji, gdy budżet państwa jest napięty i objęty procedurą nadmiernego deficytu, tego typu oczekiwania są nierealne. Katarzyna Przewalska, dyrektor Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów, potwierdziła, że zniesienie podatku byłoby obecnie bardzo trudne, lecz przypomniała o trwających pracach nad alternatywnym rozwiązaniem – czyli kontami OKI.
– Pan minister Andrzej Domański zapowiedział wprowadzenie produktu dla inwestorów indywidualnych – osobistych kont inwestycyjnych. Będą one charakteryzowały się bardzo atrakcyjną preferencją podatkową dla aktywów do 100 tysięcy złotych, a powyżej tej kwoty – bardzo niskim podatkiem od wartości aktywów – przypomniała Przewalska.
Według jej zapewnień obecnie trwają ustalenia szczegółów OKI, w tym fundamentalnej kwestii: czy ulgi będą obejmować jedynie inwestycje na rynku polskim, czy również rynki zagraniczne. Projekt OKI ma zostać zaprezentowany w najbliższych tygodniach.
Orlen zapowiada zmiany w programie lojalnościowym
Jednym ze sposobów na przyciągnięcie i utrzymanie inwestorów są programy lojalnościowe, oferujące akcjonariuszom upusty na produkty czy usługi danej firmy. Jednak Polska w tej sferze ma wiele do poprawy w porównaniu z bardziej rozwiniętymi rynkami. – W Japonii ponad 1000 spółek posiada program lojalnościowy dla inwestorów. U nas – kilkanaście – zaznaczył Michał Kobza.
Największy u nas w kraju jest program Orlen w Portfelu. Jak przekazał Jakub Frejlich, dyrektor ds. relacji inwestorskich Orlenu, w programie uczestniczy obecnie około 35 tysięcy osób, z czego 20 tysięcy aktywnie korzysta z rabatów. Frejlich podkreślił, że obecny model, wymagający pośrednictwa domów maklerskich, ogranicza zasięg programu do około 60% rynku. Ale ma się to wkrótce zmienić.
– Pracujemy nad modyfikacją tego programu. Mamy w planach, aby od stycznia umożliwić bezpośredni dostęp, bez udziału brokerów – zadeklarował dyrektor Frejlich. Dzięki wykorzystaniu danych z KDPW spółka będzie mogła samodzielnie zweryfikować, czy dana osoba spełnia warunki uczestnictwa w programie.
Jak przekonać 4 miliony „kryptowaluciarzy” do GPW
Rozważając przyszłość rynku, nie można pomijać konkurencji cyfrowych aktywów. Szacuje się, że nawet 4 miliony Polaków zetknęło się z kryptowalutami. Jest to duża grupa, która często omija tradycyjną giełdę szerokim łukiem.
Michał Kobza uważa, że rynek kapitałowy nie powinien rywalizować z krypto, lecz próbować zagospodarować tę grupę poprzez edukację. – Musimy przyjąć obecny stan rzeczy. Skoro mamy te 4 miliony osób, które spróbowały krypto, dlaczego poprzez dialog nie nakłonić ich, aby częścią swoich środków wsparły rozwój polskiej gospodarki – pytał przedstawiciel GPW.
Istotną rolę mogą odegrać w tym nadchodzące regulacje dla rynku kryptoaktywów (polska ustawa wdrażająca dyrektywę MiCA). Wprowadzą rynek krypto pod nadzór KNF i zbliżą do świata tradycyjnych finansów.
Sama edukacja nie jest wystarczająca
Z dyskusji można wywnioskować, że nie istnieje jeden skuteczny sposób, który nagle przekształci Polskę w kraj inwestorów. Nawet najlepsza edukacja nie wystarczy. Potrzebna jest synergia wielu działań, o czym wspomniał Jarosław Dominiak. – Uważam, że to nie jeden czynnik determinuje przełom. Kluczowa jest filozofia działań powiązanych – stwierdził szef stowarzyszenia inwestorów.
Edukacja finansowa, adekwatne bodźce podatkowe (OKI), rozwój produktów, rozwój technologii oraz budowanie więzi z akcjonariuszami przez spółki – dopiero suma tych działań może spowodować, że Polacy zaczną masowo przenosić kapitał z lokat na rynek kapitałowy. Jednak rekordowa liczba rachunków maklerskich sugeruje, że pierwszy krok został już poczyniony.
Forum Finansów i Inwestycji, organizowane przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, odbywa się w Warszawie na Stadionie Narodowym w dniach 22-23 listopada 2025 r. Bankier.pl pełni funkcję głównego patrona medialnego wydarzenia.
