Polska Agencja Kosmiczna straciła możliwość kooperacji z partnerami, realizowane są redukcje etatów doświadczonych specjalistów, nastąpił zastój w sferze organizacyjnej i komunikacyjnej, a przedsięwzięcie IGNIS było niedbale przygotowane – to niektóre z oskarżeń ujętych w anonimowym piśmie przekazanym do mediów. MRiT zapewnia, że analizuje te informacje.
Pismo na temat sytuacji w POLSA wpłynęło w czwartkowy wieczór do skrzynek pocztowych niektórych reporterów zajmujących się zagadnieniami kosmicznymi. Jego kompletną treść udostępnił w serwisie Facebook propagator astronomii, twórca bloga „Z głową w gwiazdach” Karol Wójcicki.
Resort zawsze dokładnie analizuje wszelkie sygnały, w tym wpływające zażalenia, dotyczące jednostek nadzorowanych – zapewniło w piątek Ministerstwo Rozwoju i Technologii w odpowiedzi na pytania PAP.
Autorzy pisma przypomnieli, że w marcu bieżącego roku z funkcji szefa POLSA odwołano prof. dr. hab. Grzegorza Wrochnę, a w kwietniu ustanowiono na to stanowisko dr Martę Wachowicz – w opinii autorów pozbawioną wprawy w dowodzeniu dużymi instytucjami i zarządzaniu projektami o zasięgu międzynarodowym.
W odniesieniu do powołania nowej prezes MRiT przekazało, że wybór jej osoby odbył się zgodnie z zapisami ustawy o POLSA – spośród kandydatów wybranych w drodze publicznego i konkurencyjnego naboru. „Ustanowienie następuje po uzyskaniu opinii Rady Agencji, Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego do spraw nauki i szkolnictwa wyższego. Rada Agencji, Minister Obrony Narodowej oraz minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki przedstawili przychylną opinię o dr Marcie Ewie Wachowicz” – zaakcentował resort rozwoju.
Wśród szeregu zarzutów pod adresem Ministerstwa Rozwoju i Technologii, do którego należy nadzór nad POLSA i które zadecydowało o zmianie prezesa, są m.in. redukcje etatów kompetentnych pracowników POLSA w newralgicznym okresie – przygotowań do misji IGNIS z udziałem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego oraz do nadchodzącej Rady Ministerialnej Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), która będzie dotyczyć m.in. rozdysponowania składki Polski na programy ESA w latach 2026-2028.
Jak przekazano w piśmie, rzeczniczka POLSA Agnieszka Gapys została zwolniona dwa tygodnie przed planowanym startem misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, a w ostatnich dniach zwolniono też ze skutkiem natychmiastowym osobę kierującą misją IGNIS z ramienia POLSA dr Aleksandrę Bukałę. Dr Bukała, dyrektor Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej POLSA, kierowała też trwającą do 19 grudnia trasą „IGNIS – Polska sięga gwiazd” Uznańskiego-Wiśniewskiego. Jak podkreślili informatorzy, ta decyzja „pozostawia bezmyślnie” debriefing (podsumowanie – przyp. PAP) misji i upowszechnianie jej rezultatów bez opiekuna. Wobec braku działań POLSA „post-flight tour” (z ang. trasę po locie – przyp. PAP), czyli spotkania polskiego astronauty m.in. ze studentami i uczniami, miało ostatecznie zainicjować Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Autorzy pisma akcentują również, że prowadzona przez POLSA komunikacja i popularyzacja misji polskiego astronauty została zredukowana do minimum, co zaprzepaściło szansę na wykorzystanie tego wydarzenia do umocnienia pozycji Polski na europejskim i światowym rynku kosmicznym.
W piśmie wyszczególniono też m.in. brak zdolności POLSA „w obszarze współpracy z kimkolwiek”, w tym niepodpisanie umowy o współpracy polsko-japońskiej. Z kolei nieobecność polskiej delegacji na spotkaniu sygnatariuszy Artemis Accords podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego (IAC) w Sydney miała doprowadzić „do faktycznego wycofania Polski z międzynarodowej wymiany zdań dotyczącej rozwoju technologii kosmicznych”.
Artemis Accords to zespół porozumień pomiędzy rządem Stanów Zjednoczonych a innymi państwami, konkretyzujących zasady pokojowej, cywilnej eksploracji i użytkowania przestrzeni kosmicznej.
Zdaniem autorów pisma Uznański-Wiśniewski z winy POLSA nie udał się na kongres do Australii, chociaż w wydarzeniu uczestniczyli wszyscy pozostali uczestnicy misji AX-4.
W środowisku naukowym, przemysłowym i popularyzatorskim nasila się przekonanie o braku kwalifikacji obecnego kierownictwa POLSA, braku możliwości decyzyjnych oraz lekceważącym stosunku do przedstawicieli sektora – napisano.
Dodali, że prezes POLSA dr Marta Wachowicz ociąga się ze spotkaniami, odwołuje je lub przychodzi na nie nieprzygotowana, a niemal każdą decyzję konsultuje z resortem, co prowadzi do stagnacji organizacyjnej.
Autorzy listu do dziennikarzy zarzucają też obecnej prezes POLSA, że „czynnie blokowała” propozycje przedstawicieli polskiego sektora kosmicznego (zrzeszonych m.in. w Związku Pracodawców Sektora Kosmicznego) zorganizowania cyklu publicznych spotkań z udziałem polskiego astronauty we wszystkich miastach wojewódzkich.
„Środowisko naukowe, przemysłowe i edukacyjne zgodnie stwierdza, że obecne kierownictwo Polskiej Agencji Kosmicznej cechuje się brakiem kompetencji, popełnia kardynalne błędy i bagatelizuje głos sektora. (…) Obecna sytuacja jest odbierana jako poważne niebezpieczeństwo dla rozwoju polskiego sektora kosmicznego i utratę dorobku ostatnich lat” – podsumowali autorzy pisma.
O ustosunkowanie się do zawartych w piśmie zarzutów PAP poprosiła także Polską Agencję Kosmiczną. Do chwili publikacji depeszy nie uzyskaliśmy odpowiedzi.
Anna Bugajska (PAP)
abu/ bar/ mhr/
