Rząd zaaprobował we wtorek projekt nowelizacji systemu ekspertyz lekarskich w ZUS. Akt prawny planuje usprawnienie i standaryzację metody sporządzania ocen przez doktorów orzeczników ZUS oraz reguł weryfikacji absencji chorobowych. Uściślono również sytuacje, w których można utracić świadczenie w razie choroby.
Projekt deregulacyjny został opracowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej. Jak oznajmiła Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w doniesieniu po naradzie Rządu, „dzięki nowym przepisom ulegnie skróceniu czas oczekiwania na rozstrzygnięcia i polepszona będzie ich jakość”, a przyjęte ustalenia zapewnią dogodniejsze uwarunkowania wykonywania obowiązków zawodowych dla medyków orzeczników, co ma załatać luki kadrowe.
Te orzeczenia upoważniają m.in.
- do renty z tytułu niemożności wykonywania pracy,
- do dodatku opiekuńczego,
- do renty socjalnej.
Co więcej, lekarze orzecznicy w ZUS realizują weryfikację rzetelności orzekania o czasowej niezdolności do wykonywania pracy oraz wydawania zaświadczeń lekarskich.
Według relacji KPRM, zostają wprowadzone modyfikacje dotyczące zasad angażowania medyków orzeczników ZUS. Doktorzy orzecznicy uzyskają możliwość wyboru, czy chcą być zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, czy umowy o świadczenie usług.
Wprowadzane są także czytelne zasady dotyczące gratyfikacji finansowej lekarzy, oparte o mnożniki średniej krajowej pensji (zarobki wzrosną o około 25 proc.) – zawiadomiono w komunikacie.
Projekt przewiduje również wdrożenie zmian w obszarze kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzeczników, mianowicie opcję zatrudniania – poza lekarzami specjalistami – również doktorów nieposiadających tytułu specjalisty, pod warunkiem odbywania specjalizacji w konkretnej dziedzinie medycyny i ukończenia modułu fundamentalnego przypisanego dla danego szkolenia albo praktykowania zawodu lekarza przez co najmniej pięć lat.
Regulacja zakłada wprowadzenie opcji wydawania decyzji w określonych typach spraw przez specjalistów wykonujących samodzielne profesje medyczne. W sprawach o rehabilitację leczniczą, w ramach prewencji rentowej w aspekcie profilu narządu ruchu, orzeczenia będą mogli wydawać fizjoterapeuci, natomiast w sprawach, w których określa się niezdolność do samodzielnego bytowania, pielęgniarki oraz pielęgniarze.
„Decyzję o skierowaniu sprawy do fizjoterapeuty bądź pielęgniarki podejmie naczelny lekarz orzecznik” – zaakcentowano w rządowej wiadomości.
Projekt przewiduje również zmiany struktury organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego. Zaproponowano w nim połączenie działań związanych z wydawaniem decyzji oraz realizacją bezpośredniego nadzoru nad orzekaniem w centrach orzeczniczych, które będą powoływane w agencjach ZUS. Jak podano w komunikacie, orzecznictwo ZUS będzie scementowane w większych jednostkach, co zapewni prostszy dostęp i sprawniejszą obsługę petentów.
Lekarze ZUS otrzymają także wsparcie asystentów medycznych. Zdaniem KPRM rozwiązanie to uwolni ich od obowiązków administracyjnych. Dodatkowo wprowadzony zostanie maksymalny 30-dniowy czas na wydanie decyzji.
Zmianie ulegnie również model orzekania. Zostanie wprowadzony jednoosobowy tryb decydowania we wszystkich przypadkach. Zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, w wyniku wniesienia zastrzeżenia wadliwości lub sprzeciwu, orzeczenia będą wydawane indywidualnie (w II instancji nie może decydować osoba, która wydała pierwotne orzeczenie). Obecnie w I instancji orzeczenie wydawane jest jednoosobowo przez lekarza orzecznika, a w II instancji – przez komisję lekarską w trzyosobowym składzie.
„Osoby, które wnioskowały o rehabilitację leczniczą i uzyskały odmowę skierowania, będą mogły odwołać się od tej decyzji do sądu rejonowego” – przekazano w komunikacie.
Jak podkreślono, projekt przewiduje także zwiększenie nadzoru Prezesa ZUS nad jakością decyzji. Będzie istniała możliwość ponownego rozpatrzenia błędnych decyzji. Zostanie ujednolicona aplikacja zasad orzecznictwa we wszystkich rodzajach spraw, które są prowadzone przez medyków orzeczników oraz osoby wykonujące samodzielne profesje medyczne.
Uściślono też, kiedy można utracić zasiłek chorobowy. Utracić go mogą osoby, które w czasie zwolnienia wykonują pracę zarobkową (pomijając drobne czynności, jak np. zakupy) czy działania prolongujące chorobę (przykładowo intensywny wyjazd w trakcie rekonwalescencji).
Regulacja wprowadza również możliwość korzystania ze zwolnienia w danym miejscu, a pracy w innym (na przykład dla osób z dwoma etatami – o ile charakter pracy na to pozwala).
Projekt wprowadza także nowe reguły kontroli zwolnień lekarskich. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie uprawniony do realizowania kontroli ubezpieczonych, jak również osób po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego w zakresie prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem. Zakład będzie mógł zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w którym wystawiono zaświadczenie lekarskie, udostępnienia dokumentacji medycznej odnoszącej się do ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.
Ustawa zasadniczo ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. (PAP)
kblu/ mark/ mhr/
