W czerwcu premier Donald Tusk ogłosił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) prowadzi 52 000 spraw mających na celu odzyskanie ponad 800 nienależnie pobranych świadczeń przez cudzoziemców. „Rzeczpospolita” donosiła w środę, że skuteczność tych działań egzekucyjnych jest jednak dość niska – ZUS odzyskał podobno nieco ponad 11% świadczeń.
/ Canva Pro / INTERIA.PL
Szacunkowa kwota wyłudzonych świadczeń dla dzieci cudzoziemców może wynieść nawet 30 mln zł, podaje „Rzeczpospolita”. Jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) raczej nie będzie w stanie skutecznie wyegzekwować tych świadczeń, a paradoksalnie, łatwiej jest odzyskać świadczenie 800+ od cudzoziemców, którzy przeprowadzili się do innych krajów UE.
Ponad 50 000 przypadków ponad 800 oszustw
Z danych ZUS-u wynika, że podana przez premiera liczba spraw dotyczących zwrotu nienależnie pobranych cudzoziemcom ponad 800 świadczeń (52,3 tys. przypadków) dotyczy okresu od stycznia 2022 r. do maja 2025 r.
„Wspomniana liczba spraw obejmuje zarówno obywateli Ukrainy , jak i osoby z innych krajów, w tym z państw członkowskich UE/EFTA. Spośród 52,3 tys. spraw dotyczących zwrotu niesłusznie pobranych świadczeń, 51,5 tys. spraw dotyczy obywateli Ukrainy posiadających status UKR” – zauważa Grzegorz Dyjak z biura prasowego ZUS, cytowany przez „Rz”.
Raporty wskazują, że oszustwa dotyczą nie tylko świadczeń dla osób powyżej 800 roku życia. Obejmują one również wyprawki dla osób powyżej 300 roku życia oraz Fundusz Kapitału Opieki Rodzinnej (FKC). Liczba przypadków oszustw w kolejnych latach spadała, z 35 900 w 2022 roku do zaledwie 200 wszczętych spraw w pierwszej połowie tego roku.
Reklama
ZUS ma problemy z odzyskaniem nielegalnie uzyskanego świadczenia 800 plus?
Według danych ZUS, do których dotarła „Rzeczpospolita”, wskaźnik odzyskiwania świadczeń 800+ od cudzoziemców utrzymuje się na niskim poziomie. „ Odzyskiwanie nienależnych świadczeń od cudzoziemców wynosi zaledwie 11,6% ” – czytamy. Dodatkowo, takie sprawy przedawniają się po trzech latach, co oznacza, że w tym roku nawet 36 000 spraw może zakończyć się bez odzyskania. Jaki jest główny problem? Wydaje się, że chodzi o wyjazdy cudzoziemców:
„ W przypadkach, gdy cudzoziemcy nie zamieszkują pod wskazanym adresem (w tym w przypadkach, gdy adresu nie można potwierdzić) lub nie pracują w Polsce, występują ograniczenia lub brak możliwości prowadzenia windykacji należności” – informuje Dyjak „Rzeczpospolita”.
Cudzoziemiec, z którym nie można się skontaktować pod wskazanym adresem , nie otrzyma decyzji i będzie musiał ponieść kary . ZUS zauważa również, że dochodzenie świadczeń od cudzoziemców mieszkających za granicą jest znacznie łatwiejsze dzięki koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w krajach UE.
Zmiany w 800+. Niektóre już obowiązują, inne dopiero zostaną wdrożone?
Nowy okres rozliczeniowy dla świadczeń 800+ wprowadził tym razem zmiany. Od 1 czerwca świadczenie przysługuje wyłącznie dzieciom spełniającym obowiązek szkolny w polskim systemie oświaty, co może mieć znaczenie dla wielu obcokrajowców.
„Rzeczpospolita” podkreśla, że przygotowywany jest również projekt ustawy zaproponowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, który ponownie ograniczyłby dostęp do tego świadczenia. Świadczenie 800+ byłoby wypłacane wyłącznie cudzoziemcom zatrudnionym , czemu sprzeciwia się obecnie Lewica.
Roczna pula środków na świadczenia 500+ dla cudzoziemców rośnie. W 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przeznaczył na ten cel 3,4 mld zł, z łącznych wydatków na cały program, które Ministerstwo Pracy ogłosiło w czerwcu, przekraczających 62 mld zł . W latach 2022 i 2023 program (wówczas jeszcze pod nazwą 500+) pochłonął nieco ponad 2 mln zł kosztów dla cudzoziemców.
