Globalne obawy dotyczące konfliktów handlowych i wahań na rynkach finansowych sprawiają, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest zaniepokojony trajektorią długu publicznego, który znów gwałtownie rośnie. W tym kontekście rządy muszą niezwłocznie ustabilizować swoje finanse publiczne. „Natychmiastowe działanie jest niezbędne” – twierdzą specjaliści MFW.
/ 123RF/PICSEL
– Zwiększone ryzyko wynikające z niepewności (…) oznacza konieczność podjęcia szybkich działań w celu zwiększenia przestrzeni fiskalnej i stworzenia odporności wspierającej zrównoważony wzrost – stwierdził Vitor Gaspar, dyrektor Departamentu Spraw Fiskalnych MFW, podczas konferencji prasowej poświęconej raportowi „Fiscal Monitor”.
MFW przewiduje, że globalny dług publiczny wzrośnie w tym roku o 2,8 punktu procentowego, co stanowi ponad dwukrotność ubiegłorocznej prognozy. Spowoduje to wzrost długu powyżej 95% globalnego PKB. Oczekuje się, że ten trend wzrostowy utrzyma się, potencjalnie zbliżając się do 100% PKB do końca dekady, przewyższając poziomy obserwowane podczas pandemii. Obecnie 34% krajów przekroczyło poziom długu sprzed pandemii.
Reklama
Warto zauważyć, że tuż przed wybuchem pandemii MFW prognozował, że globalny dług publiczny nie przekroczy 90% PKB do końca dekady, chociaż przewidywał wzrost długu. Obecnie w aż 59 krajach dług jest wyższy i rośnie szybciej niż przed pandemią. Komplikacja pojawia się, ponieważ ich gospodarki odpowiadają za 80% globalnego PKB. W 60 krajach dług w stosunku do PKB spada od szczytu pandemii, ale gospodarki te przyczyniają się tylko do 7% globalnego PKB.
– W tych krajach zadłużenie pozostaje znacząco niższe niż w czasie pandemii – zauważył Vitor Gaspar.
Dług publiczny rośnie. „Niepewność w polityce handlowej wzrosła”
Podstawą prognoz szybkiego wzrostu długu publicznego są prognozy dla gospodarki światowej i poszczególnych krajów, jak opisano w „World Economic Outlook”. Ważne jest, aby pamiętać, że prognozy te przewidują spowolnienie wzrostu gospodarczego na świecie do 2,8% w tym roku i 3% w przyszłym roku. Stanowi to spadek o 0,5 punktu procentowego w porównaniu ze zmienionymi prognozami ze stycznia na ten rok i o 0,3 punktu procentowego na rok następny. Podstawową przyczyną są cła nałożone przez administrację USA na towary importowane i wynikające z nich represje ze strony partnerów handlowych.
– Biorąc pod uwagę znaczną niepewność polityczną i zmieniającą się sytuację gospodarczą, poziom zadłużenia może wzrosnąć jeszcze bardziej – zauważył Vitor Gaspar podczas konferencji prasowej.
Dyrektor MFW dodał, że scenariusz eskalacji długu do 100% PKB do końca dekady nie jest najbardziej pesymistyczną perspektywą. W najgorszym scenariuszu – opartym na prognozach z końca 2024 r. – dług publiczny może wzrosnąć do 117% globalnego PKB w ciągu najbliższych pięciu lat. Byłby to najwyższy poziom od II wojny światowej.
Sam wzrost długu publicznego wywołałby alarm, ale obecne okoliczności sprawiają, że jest on o wiele bardziej krytyczny. Co może się wydarzyć? Zmiany w polityce globalnej i wdrożenie (i późniejsze wycofanie) taryf przez administrację USA jeszcze bardziej nasiliły niepewność.
– Niepewność w polityce handlowej gwałtownie wzrosła – skomentował Vitor Gaspar.
Jaki jest wynik? Inwestorzy stają się coraz bardziej nerwowi. Doprowadziło to do zwiększonej zmienności na rynkach finansowych, czego dowodem jest ostatni wzrost rentowności amerykańskich obligacji skarbowych. W konsekwencji może to skutkować wyższymi premiami za ryzyko, których będą żądać inne kraje, szczególnie na rynkach wschodzących, a koszty związane z finansowaniem i refinansowaniem długu mogą znacznie wzrosnąć w tym klimacie.
„Istnieją trzy źródła ryzyka dla rynków wschodzących: handel, warunki finansowe i ceny towarów (…) Czynniki te mogą prowadzić do zmniejszenia dochodów i zwiększenia wydatków, co skutkuje wzrostem zadłużenia” — stwierdziła Era Dabla-Norris, dyrektor w Departamencie Spraw Fiskalnych MFW.
Bardziej rygorystyczne i bardziej zmienne warunki finansowe w USA mogą mieć „efekt domina” na rynkach wschodzących i rozwijających się gospodarkach, wpływając również na ceny towarów – ceny w handlu międzynarodowym mogą być niższe i bardziej nieprzewidywalne. Finansowanie krajów o niskich dochodach jest dodatkowo skomplikowane przez zmniejszenie pomocy zagranicznej ogłoszonej przez USA.
Cła Donalda Trumpa zahamowały wzrost gospodarczy i wpłynęły na dług publiczny
Jednocześnie taryfy USA i środki odwetowe zmniejszyły perspektywy wzrostu, co odzwierciedlają prognozy WEO. Wolniejszy wzrost przekłada się na zmniejszone dochody budżetowe, zwiększając tym samym popyt na długi. Tymczasem finanse publiczne są już obciążone w wielu krajach. Niektóre narody będą musiały zwiększyć wydatki na obronę. Rosnące rentowności w głównych gospodarkach i rozszerzające się spready na rynkach wschodzących pogarszają sytuację. Jeśli stopy procentowe wzrosną dalej, niezbędne wydatki społeczne i infrastrukturalne będą narażone na znaczną presję.
– Stawką są dochody budżetowe i koszty obsługi długu – podkreślił Davide Furceri, szef Departamentu Spraw Fiskalnych MFW.
W tym kontekście wiele krajów napotyka „krytyczne kompromisy”, wskazuje Fiscal Monitor. Muszą znaleźć równowagę między redukcją długu, tworzeniem „buforów” dla
