Warszawska bursa papierów wartościowych odnotowuje rezultaty, na jakie wyczekiwała przez lata. Indeks WIG wzrósł zauważalnie powyżej progu 100 tysięcy punktów, zaś w KDPW odnotowano już 2,4 miliona kont maklerskich. Niemniej jednak, zdecydowana większość kapitału Polaków nadal pozostaje na nisko oprocentowanych depozytach. Podczas panelu inauguracyjnego Forum Finansów i Inwestycji reprezentanci najważniejszych instytucji oraz największej spółki giełdowej debatowali nad tym, kiedy nastąpi trwała transformacja w portfelach Polaków.
– Rok temu rozważaliśmy, jak to będzie, gdy ilość rachunków w KDPW przekroczy 2 miliony. Dziś mamy ich 2,4 miliona. Rozważaliśmy, kiedy WIG przekroczy granicę 100 tysięcy punktów. Przekroczył ten próg. Jesteśmy pod wrażeniem niezwykłej aktywności społeczności inwestorskiej, która podnosi się po bardzo wymagających latach – tymi słowami Tomasz Prusek, prezes Fundacji Przyjazny Kraj, jako moderator rozpoczął dyskusję o roli inwestorów indywidualnych na polskim rynku kapitałowym. Była to pierwsza i prawdopodobnie najważniejsza z debat podczas premierowego dnia Forum Finansów i Inwestycji.
Bankier.pl
Aktualne statystyki prezentują się imponująco, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, że jeszcze dziesięć lat temu rynek borykał się z odpływem kapitału i brakiem zainteresowania ze strony społeczeństwa. Obecnie sytuacja jest odmienna, a dobra passa przyciąga całkiem nowe grupy inwestorów.
Młodzi na parkiecie i emerytura w głowie
Osoby biorące udział w panelu zaznaczyły, że najistotniejszym sygnałem wypływającym z najnowszego Ogólnopolskiego Badania Inwestorów, którego rezultaty zostały przedstawione przed panelem, jest demografia.
– Dla mnie priorytetem są młodzi ludzie. Widać, że młodzi dołączają do giełdy – zaakcentował Michał Kobza, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych. Z tegorocznego badania wśród inwestorów wynika, że ich przeciętny wiek spadł do 39 lat i osiągnął najniższy poziom od wielu lat.
Co znamienne, zmienia się także motywacja Polaków. Giełda przestaje być utożsamiana wyłącznie z szybkim profitem – lub szybkimi stratami. Maciej Trybuchowski, prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, zauważył, że polski inwestor indywidualny ewidentnie wydoroślał. – Ponad 53 procent wskazań jako powód podaje oszczędzanie na emeryturę. Jest to oszczędzanie racjonalne, długoterminowe, a nie spekulacja – komentował.
Na rozsądek inwestorów indywidualnych zwracał również uwagę Jarosław Dominiak, prezes SII. Według niego inwestorzy indywidualni często prezentują większy spokój niż potężne instytucje finansowe. – Inwestor indywidualny podejmuje ryzyko „na własny rachunek”. Nie podlega on komitetom inwestycyjnym. Jeśli posiada klarownie obrany cel, to wie, że spadek wartości akcji, nawet o kilka procent, nie skłoni go do panicznej wyprzedaży – wyjaśniał Dominiak.
Stos pieniędzy zamrożona w bankach
Pomimo optymizmu na parkiecie, struktura oszczędności polskich gospodarstw domowych nadal pozostaje bardzo zachowawcza. Polska przoduje w Europie pod względem udziału gotówki i depozytów w aktywach finansowych – stanowią one aż 75 proc. zasobów. Średnia unijna jest o wiele niższa. – Jesteśmy również liderami w przechowywaniu środków pieniężnych w formie gotówki. W domu, pod materacem, w szufladzie, ukrytych w słoiku na działce – zaznaczał Tomasz Prusek.
Maciej Trybuchowski postrzega to jako ogromny, niewykorzystany potencjał. – To jak w dowcipie o sprzedawcy obuwia w Afryce. Jeden dostrzega, że wszyscy chodzą boso i nie ma szans na biznes, drugi stwierdza: wszyscy chodzą boso, zatem istnieje znakomity rynek – żartował prezes KDPW. – Powstaje pytanie: jak uruchomić te 75 procent ulokowane na lokatach? Jak sprawić, aby uśrednić to choćby do 50 procent? Byłby to ogromny sukces – podkreślał.
Przeniesienie kapitału z banków na rynek kapitałowy jest kluczowe dla innowacyjności całej gospodarki. Obecnie polski rynek kapitałowy finansuje gospodarkę w zaledwie 8-10 proc., podczas gdy w USA jest to niemal 70 proc.
Uczestnicy panelu zwracali uwagę na potrzebę kształtowania kultury inwestowania, uświadamiania Polakom, jak funkcjonuje rynek kapitałowy. I oswajania ich z ryzykiem, którego unikają, a bez którego nie mają szans na większe zyski.
Belka nie zniknie, ale OKI coraz bliżej
Wielokrotnie powracał temat podatku od dochodów kapitałowych jako czynnika, który mógłby sprzyjać większym inwestycjom na giełdzie. Uczestnicy rynku od dawna postulują jego zniesienie bądź ograniczenie, i takie nadzieje wyrazili również inwestorzy w ankiecie SII.
Jednak w sytuacji, gdy budżet państwa jest napięty i objęty procedurą nadmiernego deficytu, tego typu oczekiwania są nierealne. Katarzyna Przewalska, dyrektor Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów, potwierdziła, że likwidacja podatku byłaby dzisiaj bardzo trudna, jednak wspomniała o trwających pracach nad alternatywnym rozwiązaniem – czyli kontami OKI.
– Pan minister Andrzej Domański zapowiedział wprowadzenie produktu dla inwestorów indywidualnych – osobistych kont inwestycyjnych. Będą one posiadały bardzo atrakcyjną preferencję podatkową dla aktywów do 100 tysięcy złotych, a powyżej tej kwoty – bardzo niski podatek od wartości aktywów – przypomniała Przewalska.
Według jej zapewnień aktualnie trwają uzgodnienia szczegółów OKI, w tym kluczowej kwestii: czy ulgi będą dotyczyć wyłącznie inwestycji na rynku polskim, czy również rynki zagraniczne. Projekt OKI ma zostać zaprezentowany w nadchodzących tygodniach.
Orlen zapowiada zmiany w programie lojalnościowym
Jedną z metod na przyciągnięcie i zatrzymanie inwestorów są programy lojalnościowe, oferujące akcjonariuszom zniżki na produkty lub usługi danej firmy. Niemniej jednak Polska w tym aspekcie ma wiele do nadrobienia w porównaniu z bardziej rozwiniętymi rynkami. – W Japonii ponad 1000 firm ma program lojalnościowy dla inwestorów. U nas – kilkanaście – powiedział Michał Kobza.
Największy u nas w kraju jest program Orlen w Portfelu. Jak poinformował Jakub Frejlich, dyrektor ds. relacji inwestorskich Orlenu, w programie uczestniczy aktualnie około 35 tysięcy osób, z czego 20 tysięcy aktywnie korzysta z upustów. Frejlich podkreślił, że obecny model, wymagający pośrednictwa domów maklerskich, zawęża zasięg programu do około 60% rynku. Ale ma się to wkrótce zmienić.
– Pracujemy nad modyfikacją tego programu. Planujemy, aby od stycznia uruchomić możliwość bezpośredniego dostępu, bez udziału brokerów – zadeklarował dyrektor Frejlich. Dzięki wykorzystaniu danych z KDPW spółka będzie mogła samodzielnie zweryfikować, czy dana osoba spełnia kryteria udziału w programie.
Jak nakłonić 4 miliony „kryptowaluciarzy” do GPW
Omawiając przyszłość rynku, nie można pomijać konkurencji cyfrowych aktywów. Szacuje się, że nawet 4 miliony Polaków miało kontakt z kryptowalutami. To znacząca grupa, która często unika tradycyjnej giełdy.
Michał Kobza uważa, że rynek kapitałowy nie powinien konkurować z krypto, lecz próbować zagospodarować tę grupę poprzez edukację. – Musimy zaakceptować obecną sytuację. Skoro dysponujemy tymi 4 milionami osób, które miały do czynienia z krypto, dlaczego poprzez dialog nie nakłonić ich, aby częścią swoich środków wsparły rozwój polskiej gospodarki – pytał przedstawiciel GPW.
Rolę mogą odegrać w tym nadchodzące regulacje dla rynku kryptoaktywów (polska ustawa wdrażająca dyrektywę MiCA). Włączą rynek krypto pod nadzór KNF i zbliżą do świata tradycyjnych finansów.
Sama edukacja nie wystarczy
Z dyskusji można wyciągnąć wniosek, że nie istnieje jeden uniwersalny środek, który raptownie przekształci Polskę w kraj inwestorów. Nawet najlepsza edukacja nie będzie wystarczająca. Konieczna jest synergia różnorodnych działań, o czym mówił Jarosław Dominiak. – Uważam, że nie jeden czynnik warunkuje przełom. To strategia działań powiązanych – stwierdził szef stowarzyszenia inwestorów.
Edukacja finansowa, rozsądne zachęty podatkowe (OKI), rozwój produktów, postęp technologiczny oraz budowanie więzi z akcjonariuszami przez spółki – dopiero suma tych działań może przyczynić się do tego, że Polacy zaczną powszechnie przesuwać środki z lokat na rynek kapitałowy. Jednak rekordowa liczba rachunków maklerskich sugeruje, że pierwszy krok został już zrobiony.
Forum Finansów i Inwestycji, zorganizowane przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, odbywa się w Warszawie na Stadionie Narodowym w dniach 22-23 listopada 2025 r. Bankier.pl jest głównym patronem medialnym wydarzenia.
