Polscy badacze wyruszają do Egiptu, aby kontynuować eksplorację grobowca faraona Szepseskafa (datowanego na ok. 2500 r. p.n.e.). Prace skupią się na celi grobowej, gdzie eksperci z dziedziny archeologii odkryli m.in. poszlaki bytności mnicha bizantyjskiego, który utworzył w tym miejscu pustelnię. Ekspedycja wyrusza w sobotę, 15 listopada.
W czwartek w Polskiej Akademii Nauk ogłoszono wstępne rezultaty badań oraz zapowiedziano następny etap prac.
Grobowiec władcy Szepseskafa usytuowany jest w nekropolii w Sakkara, w pobliżu Kairu. Ten unikatowy pomnik od dawna wzbudza ciekawość uczonych, a wokół jego historii nagromadziło się wiele hipotez. Pomimo tego dotychczas nie został on dogłębnie zbadany.
Od 2024 r. Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk (IKŚiO PAN) i Ministerstwo Turystyki i Starożytności Arabskiej Republiki Egiptu (MoTA) wspólnie realizują misję archeologiczną „Mastaba Faraona”, której celem jest eksploracja kompleksu grobowego faraona Szepseskafa.
– Pracowaliśmy tam dopiero łącznie trzy miesiące, ale już zdołaliśmy zgromadzić liczne dane i dokonać kilku odkryć, które modyfikują wiedzę na temat tej budowli; tego, jak funkcjonowała w czasie, gdy odprawiano oficjalny kult faraona, otaczanego czcią przez ponad 500 lat, jak również później – powiedziała PAP prof. Teodozja Rzeuska z IKŚiO PAN, szefowa misji.
Już w premierowym roku prac, innymi słowy na początku 2024 r., misji udało się zrealizować precyzyjne pomiary obiektu oraz stworzyć jego cyfrową wizualizację 3D. W kolejnym sezonie przeprowadzono m.in. analizy w celi grobowej, zebrano wiele fragmentów zniszczonego królewskiego sarkofagu i zainicjowano jego rekonstrukcję.
– Już teraz wiemy, że kompleks grobowy powstawał w kilku fazach. Na razie nie wiemy, kto odpowiadał za te następujące po sobie etapy budowy i kiedy konkretnie miały miejsce. Zaskakujące było dla nas znalezienie szczątków ceramiki na dachu mastaby z czasów Ramzesa II, czyli ponad tysiąc dwieście lat po panowaniu Szepseskafa. Nie wiemy jeszcze, co tam robiły – będziemy usiłowali znaleźć odpowiedź na to pytanie – podkreśliła prof. Rzeuska.
W celi grobowej polscy archeolodzy natrafili na dowody pobytu mnicha bizantyjskiego, który osiadł w mastabie. – Wczesnochrześcijańscy zakonnicy często rezydowali w ruinach starożytnego Egiptu – w grobowcach i świątyniach. Nie jest to nic nadzwyczajnego, lecz niezwykłe jest to, że przez prawie 170 lat, od momentu ponownego otwarcia mastaby, nikt nie zauważył, że mamy tam resztki amfor bizantyjskich, paleniska, w którym gotowano i pieczono, a jedną z nisz przekształcono w swego rodzaju sypialnię. To dowodzi, że wyraźnie żyli tam eremici – zaakcentowała prof. Rzeuska.
Uskutecznienie misji było możliwe m.in. dzięki zaangażowaniu przeszło 3 tys. donatorów w serwisie Patronite, jak również wsparciu Polskiej Rady Biznesu, Fundacji Umbra Orientis, OmenaArt Foundation oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). O szczegółach misji jako pierwsza zawiadomiła wówczas Polska Agencja Prasowa – w listopadzie ub.r.
Misja powróci do Polski przed świętami Bożego Narodzenia, lecz naukowcy mają nadzieję, że kolejny wyjazd odbędzie się wiosną 2026 r.
Czwartkowej prezentacji towarzyszyło otwarcie biblioteki Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN z udziałem wiceminister nauki Karoliny Zioło-Pużuk. Bibliotece nadano miano prof. Kazimierza Michałowskiego, wybitnego egiptologa i twórcy polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej.
Ewelina Krajczyńska-Wujec (PAP)
ekr/ bar/
