Od 2025 roku polski system emerytalny czeka istotna zmiana. Ustawodawcy uchwalili wprowadzenie renty wdowiej, która ma pomóc osobom, które straciły współmałżonka i żyją ze skromnych środków. Jakie są kluczowe zasady nowego świadczenia? Czy każda wdowa i każdy wdowiec będą mieli prawo do dodatkowych pieniędzy? Sprawdźmy, na czym polega tzw. renta wdowia i jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać z tego wsparcia.
/Marek BAZAK/East News /East News
Renta wdowia – czym jest nowe świadczenie?
Renta wdowia to nowe rozwiązanie zapowiedziane na początek 2025 roku. Reformę przygotowano w odpowiedzi na rosnące potrzeby osób samotnych, które straciły współmałżonków. Podstawowym celem świadczenia jest poprawa sytuacji materialnej seniorów, zwłaszcza tych, którzy muszą radzić sobie samodzielnie po śmierci bliskich.
Na czym polega renta wdowia? Nie jest to nowe świadczenie, ale raczej popularne określenie na koncepcję, w której wdowa lub wdowiec otrzymuje część emerytury lub renty po zmarłym małżonku. Może to być korzystniejsze dla osoby owdowiałej, ponieważ ma możliwość wyboru między pełnym świadczeniem po małżonku a częścią własnego świadczenia. Dlatego rząd używa terminu „świadczenia w zbiegu”, co oznacza, że wdowiec lub wdowa może otrzymać świadczenie z własnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego oraz część świadczenia po zmarłym małżonku.
Reklama
Do końca 2024 roku, w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych, obowiązywała zasada wypłaty jednego świadczenia. Osoba uprawniona musiała wybrać, które świadczenie chce otrzymywać. Jeśli nie dokonała wyboru, otrzymywała wyższe świadczenie. Ta zasada dotyczyła także zbiegu prawa do renty rodzinnej z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi.
Od 2025 roku zarówno wdowy, jak i wdowcy, którzy mają prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, w tym renty rodzinnej po zmarłym małżonku, będą mogli zdecydować, czy chcą otrzymywać pełną rentę rodzinną i 15 proc. swojego świadczenia, czy odwrotnie. ZUS informuje, że taki wybór będzie dostępny również dla osób uprawnionych do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz renty szkoleniowej.
Ile wyniesie renta wdowia?
Zgodnie z ustawą, renta wdowia zostanie wprowadzona w etapach. Kwoty wypłacane w pierwszych latach będą stopniowo rosły. Planowany harmonogram jest następujący:
- od 1 lipca 2025 roku do 31 grudnia 2026 roku – wysokość świadczenia wyniesie 15% drugiej emerytury lub renty;
- od 1 stycznia 2027 roku – renta wdowia wzrośnie do 25%.
W praktyce oznacza to, że na początku beneficjenci mogą liczyć na dodatkowe trzysta kilkadziesiąt złotych miesięcznie, a po roku 2027 przeciętna kwota przekroczy 600 złotych.
Jakie skutki finansowe przewiduje rząd? Według szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, koszty wprowadzenia renty wdowiej wyniosą:
- w 2025 roku – około 3,2 mld – 4,2 mld złotych,
- w 2026 roku – około 6,7 mld – 9 mld złotych,
- w 2027 roku – około 11,9 mld – 15,8 mld złotych.
Wszystko zależy od liczby osób, które zdecydują się skorzystać z nowego wsparcia. Prognozy wskazują, że mogą to być nawet 3 miliony osób.
Komu przysługuje renta wdowia i w jakiej wysokości?
Renta wdowia nie obejmie każdej osoby po stracie współmałżonka. Zgodnie z informacjami opublikowanymi przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, kluczowym kryterium będzie spełnienie następujących warunków:
- uprawnienie do własnej emerytury z ZUS lub KRUS (kobieta w wieku 60 lat i mężczyzna w wieku 65 lat);
- otrzymywanie emerytury lub renty przez zmarłego współmałżonka w momencie jego śmierci;
- brak innych świadczeń uniemożliwiających pobieranie renty wdowiej;
- nie pozostawanie w nowym związku małżeńskim po śmierci współmałżonka.
Jednym z głównych ograniczeń jest wprowadzenie limitu kwotowego. Osoby pobierające rentę wdowią nie mogą przekroczyć łącznie określonej wysokości świadczeń. Zgodnie z ustawą na styczeń 2025 roku będzie to kwota równa trzem minimalnym emeryturom, czyli około 5 342,88 zł brutto.
Przy pierwszej wypłacie w lipcu 2025 roku, kwota ta wzrośnie o około 300-400 zł w wyniku waloryzacji najniższej emerytury, która nastąpi 1 marca 2025 roku. Jeśli waloryzacja zostanie przeprowadzona zgodnie z obecnie proponowanym wskaźnikiem rządowym, maksymalna renta wdowia w 2025 roku może wynieść 5 705,13 zł. Ta kwota będzie stanowić trzykrotność najniższej emerytury ustalonej od marca 2025 roku, która prawdopodobnie wyniesie 1 901,71 zł.
Kiedy ruszą wypłaty renty wdowiej?
Zgodnie z wolą rządu, ustawa o rencie wdowiej weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, co umożliwia składanie wniosków od tego dnia. Jednak prawo do korzystania ze świadczeń według reguły zbiegu oraz ich wypłata będą możliwe dopiero od 1 lipca 2025 roku. Rada Ministrów uzasadnia to przesunięcie koniecznością odpowiedniego przygotowania się Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz innych organów emerytalno-rentowych do realizacji tego zadania.
Na podstawie art. 14 omawianej nowelizacji:
- Prawo do świadczeń w zbiegu i ich wypłaty lub wyłącznie ich wypłaty, na zasadach określonych w niniejszej ustawie, powstaje nie wcześniej niż od dnia 1 lipca 2025 r.
- Osoby, które spełniają warunki do wypłaty świadczeń na zasadach określonych w niniejszej ustawie, mogą składać wnioski o ustalenie zbiegu świadczeń, o którym mowa w niniejszej ustawie, od dnia 1 stycznia 2025 r.
- W przypadku wniosków, o których mowa w ust. 2, złożonych do dnia 30 czerwca 2025 r., prawo do wypłaty świadczeń w tym zbiegu powstaje z dniem 1 lipca 2025 r.
Aby uzyskać tzw. rentę wdowią, konieczne będzie złożenie wniosku. Na podstawie nowego art. 116b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
- Ustalenie zbiegu świadczeń, o których mowa w art. 95a ust. 1 i art. 95b, oraz ich wypłata następują na wniosek osoby uprawnionej.
- Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może zostać złożony w postaci elektronicznej. Do wniosku złożonego w tej postaci stosuje się art. 47c, art. 71ab i art. 71ac ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497 i 863).
Wzór wniosku znajduje się na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS przyzna prawo do tego świadczenia osobom spełniającym określone w przepisach warunki, począwszy od miesiąca, w którym osoba uprawniona złoży wniosek, jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r. (dotyczy wniosków, które zostały złożone do 31 lipca 2025 roku).
Jak złożyć wniosek o rentę wdowią?
Proces ubiegania się o rentę wdowią wymaga złożenia stosownych dokumentów do ZUS. Konieczne będzie przedstawienie:
- wniosku o przyznanie renty wdowiej (formularz ERWD jest dostępny na stronie ZUS),
- aktu zgonu współmałżonka,
- decyzji o przyznaniu emerytury zmarłemu współmałżonkowi,
- dokumentu potwierdzającego uprawnienia do własnej emerytury.
Wniosek można złożyć osobiście w placówce ZUS, za pośrednictwem poczty lub online za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Warto pamiętać o zachowaniu terminów – wnioski można składać od stycznia 2025 roku, jednak wypłata świadczeń może być naliczana z wyrównaniem.
Przeczytaj również:
Co czeka emerytów w 2025 roku? Waloryzacja świadczeń to nie wszystko
Renta wdowia. Ważna informacja od szefa ZUS
Ci seniorzy w 2025 roku otrzymają nowe świadczenia. Kryteria budzą kontrowersje
