Z dniem 1 stycznia 2026 roku wejdzie w życie nowe rozporządzenie wykonawcze do ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz. U. z 2025 r., poz. 932) określa szczegółowe kryteria dotyczące tzw. schronów awaryjnych (SPO) – miejsc przeznaczonych do ochrony ludności cywilnej w obliczu zagrożeń. Sektory budownictwa, architektury i rozwoju muszą przygotować się do nowych obowiązków.
„To największa od lat transformacja w planowaniu przestrzeni podziemnych, zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i użyteczności publicznej. Przestrzenie pełniące obecnie funkcję garaży mogą wkrótce zostać przekształcone w schrony. Wiąże się to nie tylko ze zmianą dokumentacji, ale także ze zmianą metodyki projektowania całej infrastruktury podziemnej” – zauważa Wojciech Lubkiewicz, architekt z pracowni SRDK STUDIO.
Nowe klasyfikacje, nowe przepisy techniczne
Ustawa o ochronie cywilnej i obronie cywilnej wymienia trzy rodzaje obiektów ochronnych: schrony, kryjówki i schrony tymczasowe. W przeciwieństwie do schronów, schrony tymczasowe – jak sama nazwa wskazuje – nie są przeznaczone do długotrwałego użytkowania. Mają one zapewnić podstawowy poziom bezpieczeństwa. Schrony tymczasowe mogą być umieszczane w garażach podziemnych oraz na niższych kondygnacjach budynków mieszkalnych i publicznych (chyba że są tam dostępne wyznaczone schrony).
Warto zauważyć, że rozporządzenie dotyczące organizacji i wymagań dla schronów ratunkowych po raz pierwszy wprowadza szczegółowe parametry dotyczące nośności oraz grubości stropów, ścian i instalacji. Kryteria te mają zastosowanie zarówno do nowych inwestycji, jak i do adaptacji istniejących konstrukcji.
Konstrukcja jest zaprojektowana tak, aby wytrzymać uderzenia gruzu
Podstawowym kryterium jest obciążenie nadzwyczajne Ad – konstrukcja musi wytrzymać co najmniej 10 kN/m², a wymagania wytrzymałościowe rosną wraz z liczbą kondygnacji. W szczególnych okolicznościach dopuszczalne jest stosowanie tymczasowych systemów podporowych, ale tylko pod warunkiem przestrzegania ścisłych wymagań technicznych.
„Chociaż te modyfikacje zostały już wcześniej zapowiedziane, ich skala i poziom szczegółowości wymagają od projektantów całkowitej przebudowy podejścia do przestrzeni podziemnych. Przede wszystkim należy uwzględnić dodatkowe analizy statyczne, zwiększoną grubość stropów oraz alternatywne drogi ewakuacyjne” – dodaje architekt Wojciech Lubkiewicz.
Modyfikacja istniejących struktur nie zawsze jest możliwa
Nowe przepisy zezwalają na modyfikację istniejących budynków, aby mogły pełnić funkcję MDS, pod warunkiem spełnienia rygorystycznych norm technicznych. Obejmują one minimalną grubość stropów (0,2–0,3 m), jakość betonu (minimum C25/30), powierzchnie otworów okiennych oraz wymogi bezpieczeństwa pożarowego. W przypadku pomieszczeń zlokalizowanych w tunelach lub na terenach ziemnych, dodatkowe wymagania obejmują grubość warstwy gruntu i żelbetonu.
Wszystkie schrony awaryjne muszą być również zabezpieczone przed odłamkami i ostrzałem z broni ręcznej, co ma ułatwiać sprawną ewakuację i gwarantować podstawowy komfort, taki jak dostęp do wody, wentylacji i oświetlenia awaryjnego.
Koniec z optymalizacją za wszelką cenę
Nowe przepisy oznaczają koniec mentalności „optymalizacji za wszelką cenę” w projektowaniu parkingów podziemnych i niższych kondygnacji. Zmieniają one postrzeganie instalacji technicznych w budynkach. Teraz systemy te będą również pełnić funkcję przestrzeni ochronnych. Wymaga to radykalnie odmiennego podejścia do inwestycji, szczególnie w obszarach miejskich, gdzie pozyskiwanie dużych działek i prostych rozwiązań konstrukcyjnych staje się coraz trudniejsze.
„Do niedawna projektowanie kondygnacji podziemnych w budynkach wielorodzinnych opierało się przede wszystkim na analizie kosztów i przestrzeganiu podstawowych przepisów bezpieczeństwa pożarowego. Teraz pojawił się zupełnie nowy aspekt: bezpieczeństwo publiczne w sytuacjach kryzysowych. W dłuższej perspektywie może to również prowadzić do zmian w standardach urbanistycznych” – zauważa architekt Wojciech Lubkiewicz z SRDK STUDIO.
Wyzwanie i szansa
Choć nowe przepisy mogą budzić obawy dotyczące kosztów, złożoności projektu i ograniczeń inwestycyjnych, stanowią one również szansę na podniesienie standardów bezpieczeństwa w sektorze budowlanym. Polska dołącza do grona krajów, które praktycznie przygotowują się na sytuacje kryzysowe – nie tylko teoretycznie, ale także w praktyce inwestycyjnej.
W związku z tym projektanci, menedżerowie i inwestorzy mają czas do 31 grudnia 2025 r. na przejrzenie swoich procedur i dokumentacji technicznej.
REKLAMA: REKLAMA: REKLAMA:
