1 stycznia 2026 roku wchodzi w życie nowy przepis wykonawczy do ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Nowe rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (Dz. U. z 2025 r., poz. 932) określa szczegółowe wymagania dla tzw. miejsc doraźnego schronienia (mds) – przestrzeni, które w przypadku zagrożenia mają zapewnić ochronę ludności cywilnej. Branża budowlana, architektoniczna i deweloperska musi być gotowa na szereg nowych obowiązków.
– To największa zmiana od lat dotycząca projektowania pomieszczeń podziemnych w budynkach mieszkalnych oraz użyteczności publicznej. Przestrzenie, które obecnie są garażami, mogą w przyszłości stać się miejscami schronienia. To nie tylko zmiana w dokumentacji, ale także w podejściu do projektowania całej infrastruktury podziemnej – mówi architekt Wojciech Lubkiewicz, architekt w SRDK STUDIO.
Nowe kategorie, nowe wymagania techniczne
Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej dzieli obiekty ochronne na trzy kategorie: schrony, ukrycia oraz miejsca doraźnego schronienia. W odróżnieniu od schronów, mds – jak sama nazwa wskazuje – nie są przeznaczone do długotrwałego pobytu. Powinny zapewniać podstawowy poziom bezpieczeństwa. Miejsca doraźnego schronienia mogą być organizowane, między innymi, w garażach podziemnych oraz kondygnacjach podziemnych budynków mieszkalnych i publicznych (o ile nie przewidziano tam schronów).
Co istotne, rozporządzenie dotyczące warunków organizacji oraz wymagań, jakie powinny spełniać miejsca doraźnego schronienia, po raz pierwszy wprowadza konkretne parametry nośności i grubości stropów, ścian oraz wyposażenia w instalacje. Wymogi te dotyczą zarówno nowych inwestycji, jak i adaptacji już istniejących obiektów.
Konstrukcja ma wytrzymać zagruzowanie
Kluczowym parametrem staje się obciążenie wyjątkowe Ad – konstrukcja musi wytrzymać minimum 10 kN/m², przy czym wytrzymałość wzrasta wraz z liczbą kondygnacji. W określonych sytuacjach dopuszcza się zastosowanie systemów podpór tymczasowych, ale tylko przy spełnieniu rygorystycznych warunków technicznych.
– Choć te zmiany były zapowiadane, ich skala i szczegółowość wymagają od projektantów całkowitego przemyślenia sposobu myślenia o przestrzeni podziemnej. Przede wszystkim trzeba liczyć się z dodatkowymi analizami statycznymi, zwiększeniem grubości stropów oraz koniecznością uwzględnienia alternatywnych dróg ewakuacyjnych – dodaje arch. Wojciech Lubkiewicz.
Adaptacja istniejących budynków nie zawsze możliwa
Nowe regulacje zezwalają na możliwość przystosowania istniejących obiektów do funkcji mds, ale pod warunkiem spełnienia rygorystycznych wymagań technicznych. Określono m.in. minimalne grubości stropów (0,2–0,3 m), klasy betonu (co najmniej C25/30), powierzchnię otworów okiennych oraz warunki ochrony przeciwpożarowej. W przypadku przestrzeni w tunelach czy obiektach ziemnych wymagania obejmują również warstwę gruntu oraz grubość żelbetu.
Wszystkie miejsca doraźnego schronienia muszą być także zabezpieczone przed odłamkami, ostrzałem z broni małokaliberowej oraz umożliwiać sprawną ewakuację i minimalny komfort, czyli dostęp do wody, wentylacji czy oświetlenia awaryjnego.
Koniec z optymalizacją za wszelką cenę
Nowe przepisy oznaczają koniec „optymalizacji za wszelką cenę” w projektach garaży podziemnych oraz kondygnacji -1 czy -2. Zmieniają one sposób postrzegania urządzeń technicznych w budynkach. Teraz będą one również przestrzenią ochronną. To wymusza zupełnie inne podejście do inwestycji, zwłaszcza w miastach, gdzie coraz trudniej o duże działki i proste rozwiązania konstrukcyjne.
– Jeszcze niedawno projektowanie kondygnacji podziemnej w budynkach wielorodzinnych koncentrowało się głównie na analizie kosztów i dostosowywaniu do minimalnych wymogów przeciwpożarowych. Teraz pojawia się zupełnie nowy wymiar w postaci bezpieczeństwa ludności w sytuacjach kryzysowych. W dłuższej perspektywie może to także wpłynąć na zmiany w standardach urbanistycznych – zauważa arch. Wojciech Lubkiewicz z SRDK STUDIO.
