Wyższy zasiłek pogrzebowy miałby być wypłacany od 1 stycznia 2026 r. – przewiduje najnowszy projekt ustawy w tej sprawie. Zakłada on podwyższenie kwoty zasiłku do 7 000 zł z obecnych 4 000 zł. Jest jednak pewna ważna zmiana w stosunku do wcześniejszych pomysłów polityków: zamiast waloryzacji proponowane jest wprowadzenie mechanizmu weryfikacji kwoty zasiłku pogrzebowego. Resort pracy, odpowiedzialny za projekt, proponuje też stworzenie katalogu usług funeralnych. Co to oznacza w praktyce?
/123RF/PICSEL
- Zasiłek pogrzebowy miałby wzrosnąć od 1 stycznia 2026 r. – zakłada najnowszy projekt ustawy w tej sprawie;
- Projekt nie przewiduje jednak mechanizmu waloryzacji; zamiast tego zakładana jest coroczna weryfikacja kwoty zasiłku pogrzebowego;
- Resort rodziny, pracy i polityki społecznej postuluje, by w celu tej weryfikacji powstał katalog usług pogrzebowych i ich cen;
- Kolejna proponowana zmiana dotyczy zasiłku celowego z pomocy społecznej, przyznawanego np. w sytuacji, gdy koszty pogrzebu są większe z uwagi na szczególne okoliczności.
Reklama
Tuż przed końcem ubiegłego roku kalendarzowego opublikowany został najnowszy projekt ustawy ws. podwyższenia zasiłku pogrzebowego, który od marca 2011 r. wynosi w Polsce 4000 zł. Wypłaca go Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Suma ta od dawna nie przystaje do realiów związanych z kosztami pogrzebu, które mocno wzrosły w ostatnich latach na skutek inflacji.
Politycy obecnej koalicji rządzącej od miesięcy zajmują się kwestią podwyższenia zasiłku pogrzebowego. Poprzedni projekt ustawy w tej sprawie zakładał podwyżkę zasiłku w ciągu 14 dni od wejścia w życie nowych regulacji oraz coroczną waloryzację tego świadczenia. Teraz jednak, w projekcie datowanym na 18 grudnia 2024 r., Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej proponuje inny mechanizm.
Nowy projekt ustawy ws. zasiłku pogrzebowego. Kiedy nastąpiłaby podwyżka?
„Projekt przewiduje podwyższenie kwoty zasiłku pogrzebowego od 1 stycznia 2026 r. z kwoty 4000 zł do 7000 zł. Zamiast pierwotnie proponowanej corocznej waloryzacji od dnia 1 marca średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, obecnie projekt przewiduje coroczną weryfikację kwoty zasiłku pogrzebowego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Podwyższenie zasiłku pogrzebowego w wyniku weryfikacji będzie pozostawione uznaniu Rady Ministrów, która będzie mogła wydać w tej sprawie stosowne rozporządzenie” – czytamy w projekcie ustawy.
Pierwsza weryfikacja wysokości kwoty zasiłku pogrzebowego miałaby odbyć się w 2027 r.
Weryfikacja kwoty zasiłku pogrzebowego zamiast waloryzacji. Co to oznacza?
Resort pracy, który był odpowiedzialny za przygotowanie projektu ustawy, tłumaczy, że weryfikacja jako konstrukcja prawna funkcjonuje np. w ustawie o pomocy społecznej oraz ustawie o świadczeniach rodzinnych. Różni się ona od waloryzacji o tyle, że dane świadczenie nie wzrasta automatycznie po upływie określonego czasu. Zamiast tego, specjalnie wyznaczony organ bada, a więc weryfikuje, czy świadczenie to nadal wystarcza do pokrycia określonych kosztów.
W przypadku zasiłku pogrzebowego zadanie to spoczywać miałoby – jak wskazano wyżej – na Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Instytucja ta opracowywałaby koszyk usług funeralnych (w zakresie podstawowym) i monitorowała, jak ceny poszczególnych usług rosną rok do roku. Następnie Instytut Pracy i Spraw Socjalnych przedstawiałby wyniki swojej analizy Radzie Ministrów w terminie do 1 marca każdego roku. Rząd z kolei, po zapoznaniu się z analizą, decydowałby o ewentualnym podwyższeniu zasiłku pogrzebowego. W przypadku, kiedy zapadnie decyzja o podwyżce – bo rząd uzna na podstawie danych, że zasiłek w dotychczasowej kwocie stracił swoją siłę nabywczą – zwiększenie kwoty zasiłku pogrzebowego będzie odbywało się w drodze rozporządzenia wydawanego do 30 czerwca. Podwyżka zasiłku rokrocznie wchodziłaby w życie od 1 lipca – tak mechanizm ten przedstawia MRPiPS.
MRPiPS proponuje utworzenie katalogu usług pogrzebowych
Analiza cen usług pogrzebowych dokonywana przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych odbywałaby się w formie ankiety wspomaganej komputerowo, obejmującej m.in. 70 zakładów pogrzebowych działających w Polsce, zarówno w miastach, jak i na wsiach, i zlokalizowanych w trzech województwach (wybrane 3 województwa). Podstawowy zakres usług funeralnych został zdefiniowany przez projektodawcę jako usługi o charakterze podstawowym. Należą do nich m.in.:
- załatwienie formalności pogrzebowych, przygotowanie i wybór trumny,
- odbiór ciała zmarłego do kostnicy,
- dojazd do kościoła lub domu pogrzebowego w dniu pogrzebu,
- transport do miejsca pochówku na cmentarzu,
- przygotowanie miejsca pogrzebowego,
- złożenie trumny lub urny z ciałem do grobu.
Koszyk nie będzie uwzględniał kosztów związanych z wykupieniem miejsca pochówku, usług kamieniarskich i innych usług związanych z samą uroczystością pogrzebową.
Projekt ustawy przewiduje, że wzrost realny tak skonstruowanego koszyka usług funeralnych będzie weryfikowany o wzrost kosztów utrzymania gospodarstw domowych na podstawie minimum socjalnego i cen wybranych usług pogrzebowych uwzględnionych w zbiorze cen Głównego Urzędu Statystycznego.
Zasiłek celowy z pomocy społecznej na okoliczność pogrzebu. MRPiPS proponuje zmiany
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało jeszcze jedną ważną zmianę dotyczącą wysokości wsparcia przyznawanego osobom, które ponoszą koszty pogrzebu. Dotyczy ona obecnie funkcjonującego zasiłku celowego wypłacanego z pomocy społecznej z tytułu pogrzebu. Resort Agnieszki Dziemianowicz-Bąk postuluje, aby doprecyzować przesłankę przyznawania tego zasiłku (poprzez zmianę ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej). I tak, w najnowszym projekcie ustawy proponuje się, aby zasiłek celowy związany z pogrzebem był przyznawany:
- na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu osobie, która pokryła koszty pogrzebu, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy;
- w przypadku gdy osoba, która pokryła koszty pogrzebu jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i poniosła w związku z pogrzebem nadzwyczajne wydatki – trudne do przewidzenia i niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego.
MRPiPS precyzuje, że chodzi o sytuacje, w których osoba organizująca pogrzeb musi ponieść np. koszty transportu zwłok z odległego miejsca (np. z zagranicy, minimalny koszt z reguły wynosi ok. 6-7 tys. zł – wskazuje resort w Ocenie Skutków Regulacji) czy dłuższego przechowywania zwłok w chłodni.
„Proponuje się, by powyższy zasiłek celowy z pomocy społecznej przysługiwał bez kryterium dochodowego i bez ograniczenia wysokości (ani do kwoty wskazanej liczbą bezwzględną, ani do kwoty kryterium dochodowego)” – dodaje resort.
Co istotne, zasiłek celowy po zmianach byłby przyznawany z zastrzeżeniem, że świadczeniobiorca być może będzie musiał go zwrócić w całości lub części, jeśli dostanie spadek albo inne świadczenia z tytułu śmierci (np. z ubezpieczenia gospodarczego), które zrekompensują mu nadzwyczajne wydatki związane z pogrzebem.
Resort rodziny, pracy i polityki społecznej szacuje koszty podwyżki zasiłku pogrzebowego dla sektora finansów publicznych na 1,5-1,6 mld zł rocznie.
Katarzyna Dybińska
