Doświadczenie utraty rodziców jest niewątpliwie bolesne, ale wymaga podjęcia pewnych działań dotyczących podziału majątku i zarządzania spadkiem. W obliczu wyzwań prawnych ważne jest, aby powstrzymać się od reakcji emocjonalnych. Zapoznaj się z logistyką podziału majątku rodziców, procedurami i związanymi z tym obowiązkami podatkowymi. Pomoże to upewnić się, że ostateczne pożegnanie bliskich nie przerodzi się w konflikt między rodzeństwem lub innymi krewnymi.
/ 123RF/PICSEL
Co obejmuje dziedziczenie po rodzicach?
Dziedziczenie obejmuje więcej niż tylko majątek. Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 922 § 1), spadek obejmuje prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które pozostają w mocy po jego śmierci . Oznacza to, że w skład spadku wchodzą zarówno majątek, jak i długi, a mianowicie:
Reklama
- nieruchomości (domy, mieszkania, grunty),
- ruchomości (pojazdy, sprzęt AGD, biżuteria),
- zasoby finansowe (gotówka, rachunki bankowe, akcje),
- prawa własności (np. udziały w spółkach),
- zobowiązania (np. pożyczki, długi, zobowiązania podatkowe).
Tak zwany majątek składa się ze wszystkiego, co posiadał zmarły i co może zostać przekazane jego spadkobiercom . Dlatego należy pamiętać, że przyjęcie spadku po rodzicach nie tylko stwarza możliwość zysku, ale również wiąże się z potencjalnym ryzykiem odziedziczenia długów.
Dziedziczenie ustawowe – w przypadku braku testamentu
W przypadku braku testamentu stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art. 931 i następne), które szczegółowo określają kolejność i zasady dziedziczenia . Takie postępowanie nazywa się dziedziczeniem ustawowym.
Pierwsza grupa dziedzicząca: dzieci i małżonek
Początkowo spadek dzielony jest pomiędzy:
- dzieci zmarłego,
- ich małżonek.
Każda ze stron dziedziczy w równych częściach, z zastrzeżeniem, że małżonek nie może otrzymać mniej niż jedną czwartą całego majątku. Na przykład, jeśli zmarły pozostawił żonę i troje dzieci, każda z tych osób (łącznie cztery osoby) odziedziczy jedną czwartą.
Kiedy dziecko umiera przed rodzicem – zasada reprezentacji
W przypadku śmierci jednego z dzieci, jego część dziedziczą jego zstępni (dzieci lub wnuki spadkodawcy). Obowiązuje zasada reprezentacji: wnuki „zajmują miejsce” zmarłego dziecka i dzielą się spadkiem między sobą.
Brak potomków – druga grupa dziedziczenia
Jeżeli zmarły nie miał dzieci ani wnuków, spadek przypada małżonkowi i rodzicom zmarłego. Podział przedstawia się następująco:
- małżonek otrzymuje połowę spadku,
- ojciec i matka otrzymują po 1/4.
Jeżeli jedno z rodziców nie żyje, jego część dziedziczy rodzeństwo zmarłego.
Brak małżonka, dzieci i rodziców
W takich przypadkach spadek przechodzi na rodzeństwo zmarłego lub jego potomstwo. Następnie dziedziczą dziadkowie zmarłego i ich potomkowie.
Ostateczność – Skarb Państwa
Jeżeli nie ma spadkobierców ustawowych ani testamentowych, spadek wraca do Skarbu Państwa.
Dziedziczenie testamentowe – gdy zmarły pozostawił testament
Testament pozwala zmarłemu określić, kto powinien otrzymać jego majątek. Może on wskazać konkretne osoby – nie tylko członków rodziny , ale także przyjaciół, organizacje charytatywne i inne. Testament może być:
- odręczny – sporządzony i podpisany przez testatora (bez świadków),
- notarialny – sporządzany przez notariusza,
- ustnie – w wyjątkowych sytuacjach, w obecności trzech świadków.
Wyłączenie dzieci w testamencie – prawo do zachowku
Jeśli testator wykluczył dzieci lub małżonka z testamentu, nadal przysługuje im prawo do zachowku. Zachowek stanowi część wartości spadku , która przypadłaby spadkobiercy ustawowemu, gdyby nie było testamentu.
Zgodnie z przepisami (art. 991 Kodeksu cywilnego):
- udział obowiązkowy stanowi połowę wartości udziału ustawowego,
- jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni – wynosi 2/3 wartości udziału ustawowego.
Przymusowego udziału można dochodzić na drodze sądowej, jeżeli uprawnione osoby zostały wykluczone i nie otrzymały należnej im części spadku.
Jaka jest procedura nabycia spadku?
Po śmierci rodzica, przed dokonaniem faktycznego podziału majątku, konieczne jest potwierdzenie dziedziczenia. Można to osiągnąć na dwa sposoby:
A. Postępowanie sądowe
