Pracownik, który kończy karierę zawodową i przechodzi na emeryturę, może liczyć na dodatkowe świadczenie od swojego ostatniego pracodawcy. Mowa oczywiście o odprawie emerytalnej. W niektórych przypadkach jej wysokość jest uzależniona od stażu pracy. Wyjaśniamy, ile wynosi odprawa emerytalna i kto może ją otrzymać.
/CanvaPro /INTERIA.PL
Komu przysługuje odprawa emerytalna?
Zgodnie z art. 921 § 1 Kodeksu pracy, odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Oznacza to, że pracownik musi zakończyć zatrudnienie i uzyskać prawo do emerytury lub renty, aby otrzymać to świadczenie. Nie wystarczy samo osiągnięcie wieku emerytalnego; konieczne jest faktyczne zakończenie stosunku pracy.
Co istotne, odprawa emerytalna przysługuje niezależnie od rodzaju umowy o pracę czy wymiaru etatu. Otrzymają ją zarówno pracownicy zatrudnieni na pełny etat, jak i ci pracujący w niepełnym wymiarze godzin. Jednakże osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli umowie zleceniu lub umowie o dzieło, nie są uprawnione do tego świadczenia.
Reklama
Ile wynosi odprawa emerytalna?
Minimalna wysokość odprawy emerytalnej wynosi jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika. Pracodawca może jednak wypłacić wyższe świadczenie, jeśli przewidują to przepisy wewnątrzzakładowe lub układy zbiorowe pracy. Wysokość odprawy emerytalnej oblicza się na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia pracownika z ostatnich 12 miesięcy pracy.
Jeżeli pracownik nie przepracował pełnych 12 miesięcy, bierze się pod uwagę wynagrodzenie z faktycznie przepracowanego okresu. Do obliczeń wliczane są wszystkie składniki wynagrodzenia, które pracownik otrzymywał regularnie, czyli pensja zasadnicza, premie, dodatki funkcyjne, nagrody oraz inne świadczenia pieniężne i niepieniężne.
Wyższa odprawa emerytalna dla niektórych grup zawodowych
Niektóre grupy zawodowe mogą liczyć na wyższą odprawę emerytalną. Przykładowo, nauczyciele, pracownicy samorządowi, żołnierze oraz górnicy mają prawo do odprawy w wysokości uzależnionej od stażu pracy. Dla nauczycieli, odprawa wynosi:
- 2-miesięczne wynagrodzenie przy stażu pracy do 20 lat,
- 3-miesięczne wynagrodzenie przy stażu pracy powyżej 20 lat.
Pracownicy samorządowi oraz urzędnicy państwowi mogą otrzymać odprawę w wysokości:
- 2–miesięcznego wynagrodzenia przy stażu pracy powyżej 10 lat,
- 3–miesięcznego wynagrodzenia przy stażu pracy poniżej 20 lat,
- 6–miesięcznego wynagrodzenia przy stażu pracy powyżej 20 lat.
Górnicy mogą liczyć na odprawę emerytalną w wysokości 12-krotności ich miesięcznego wynagrodzenia. Aby górnik mógł otrzymać odprawę emerytalną, musi mieć co najmniej pięcioletni staż pracy w danym zakładzie. Stosunek pracy musi ustać w związku z przejściem na emeryturę. W celu otrzymania odprawy górnik nie może skorzystać z prawa do urlopu górniczego, który przysługuje pracownikom sektora górnictwa węgla brunatnego i kamiennego.
Podatek i składki ZUS od odprawy emerytalnej
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odprawa emerytalna jest traktowana jako przychód ze stosunku pracy i podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach. Pracodawca, jako płatnik, ma obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od całości wypłaconej odprawy i odprowadzić ją do urzędu skarbowego.
Istnieje jednak możliwość skorzystania z tzw. ulgi dla seniorów (PIT-0), która przewiduje zwolnienie z podatku dochodowego dla przychodów ze stosunku pracy otrzymanych przez podatnika po ukończeniu 60 roku życia (dla kobiet) lub 65 roku życia (dla mężczyzn), do wysokości 85 528 zł rocznie. Warunkiem jest, aby podatnik podlegał ubezpieczeniom społecznym oraz nie otrzymywał emerytury lub renty rodzinnej. Jeśli odprawa emerytalna zostanie wypłacona przed dniem pierwszej emerytury, może korzystać z tego zwolnienia.
Odprawa emerytalna nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Zgodnie z przepisami, odprawa emerytalna jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pracodawca nie musi zatem odprowadzać składek ZUS od wypłaconej odprawy emerytalnej.
Kiedy odprawa emerytalna nie przysługuje?
Zgodnie z art. 52 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w przypadku ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przestępstwa uniemożliwiającego dalsze zatrudnienie na zajmowanym stanowisku lub zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy. W takich sytuacjach rozwiązanie stosunku pracy nie następuje w związku z przejściem na emeryturę, dlatego pracownik nie nabywa prawa do odprawy emerytalnej.
Pracownik, który otrzymał odprawę rentową, nie może ubiegać się o odprawę emerytalną i odwrotnie. Według art. 921 § 2 Kodeksu pracy, odprawa emerytalna i rentowa mają charakter jednorazowy, dlatego pracownik, który otrzymał jedno z tych świadczeń, nie może ponownie nabyć prawa do odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę. Jeśli otrzymał odprawę rentową w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy, a następnie nabył prawo do emerytury, nie przysługuje mu odprawa emerytalna.
Należy również pamiętać, że jeżeli stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji stanowiska pracy, redukcja etatów, czy porozumienia stron, pracownik nie nabywa prawa do odprawy emerytalnej.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 1993 roku (sygn. akt I PRN 111/93) wskazał, że pomiędzy ustaniem zatrudnienia a nabyciem prawa do odprawy emerytalnej musi wystąpić związek czasowy. Oznacza to, że pracownik musi przejść na emeryturę bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy. Jeśli pracownik zakończył stosunek pracy, a dopiero po pewnym czasie nabył prawo do emerytury, nie przysługuje mu odprawa emerytalna.
Przeczytaj również:
Wiek ochronny przed wiekiem emerytalnym. Nie zwolnią i nie obniżą pensji
Z jakich lat pracy naliczana jest emerytura? Im dłużej pracujesz, tym będzie wyższa
Czy umowa zlecenie wlicza się do emerytury? To zależy
