Testament jest najważniejszym dokumentem, w którym testator rozdziela swój majątek w przypadku śmierci. Jego legalność zależy od przestrzegania przepisów prawnych i spełnienia określonych formalnych warunków wstępnych. Wyjaśniamy, jak działa dziedziczenie testamentowe i jakie wytyczne regulują podział majątku.
/ 123rf.com / 123RF/PICSEL
Kto dziedziczy, jeśli istnieje testament?
Prawo spadkowe działa na zasadzie, że testament zastępuje dziedziczenie ustawowe . Zgodnie z artykułem 941 Kodeksu cywilnego, testator ma prawo do stworzenia dokumentu identyfikującego spadkobierców – niezależnie od tego, czy są to członkowie rodziny, osoby niespokrewnione, czy nawet organizacje. Jeśli testament spełnia kryteria formalne, osoby w nim wymienione uzyskują prawa do spadku, niezależnie od przepisów ustawowych. Jednak aby dokument był ważny, musi zostać sporządzony świadomie, dobrowolnie i w sposób, który nie pozostawia wątpliwości co do prawdziwych intencji testatora (artykuł 945 § 1 Kodeksu cywilnego).
Reklama
Przepisy określają różne formy takich dokumentów, w tym testament pisany ręcznie (holograficzny) , który musi być w całości sporządzony ręcznie, opatrzony datą i podpisany (art. 949 Kodeksu cywilnego), a także testament notarialny sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 950 Kodeksu cywilnego). Polskie ramy prawne nie zezwalają na testamenty wspólne (na przykład między małżonkami). Niemniej jednak istnieje opcja substytucji, co oznacza, że można wskazać innego spadkobiercę w przypadku, gdy pierwotnie wybrana osoba nie chce lub nie może dziedziczyć. W spornych okolicznościach, takich jak wątpliwości co do świadomości testatora, sprawa spadkowa trafia do sądu, który bada, czy testament został sporządzony w stanie, który utrudnia swobodne podejmowanie decyzji .
Ważne jest, aby zauważyć, że wykluczenie bliskich krewnych w testamencie nie oznacza, że tracą oni prawo do dziedziczenia – małżonek, dzieci, wnuki i rodzice nadal mogą domagać się zachowku , który jest częścią majątku, którą otrzymaliby na mocy dziedziczenia ustawowego (artykuł 991 Kodeksu cywilnego). Mogą jednak zostać całkowicie pozbawieni tego prawa poprzez wydziedziczenie, jeśli dopuścili się poważnego wykroczenia wobec testatora, takiego jak rażące naruszenie obowiązków rodzinnych lub działania na jego szkodę .
Przeczytaj także: Czy testament wystarczy do wydziedziczenia? Bez tych postanowień nie ma on mocy prawnej
Co jest lepsze: akt notarialny czy testament?
Sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego jest najskuteczniejszą metodą zapewnienia, że ostatnia wola testatora zostanie spełniona zgodnie z jego intencją . Zgodnie z artykułem 950 Kodeksu cywilnego, notariusz nie tylko rejestruje oświadczenie testatora, ale także potwierdza jego zdolność do podejmowania świadomych i dobrowolnych wyborów. Testament notarialny jest wysoce odporny na wyzwania, ponieważ służy jako silny dowód urzędowy. Chociaż jego sporządzenie wiąże się z kosztami, w przypadku skomplikowanych majątków lub przewidywanych sporów między spadkobiercami jest to rozwiązanie, które zmniejsza prawdopodobieństwo komplikacji prawnych .
Podstawową zaletą testamentu notarialnego jest jego trwałość i bezpieczeństwo . Notariusz przechowuje dokument w swoim biurze, co zmniejsza ryzyko utraty, uszkodzenia lub fałszerstwa. W przeciwieństwie do testamentu sporządzonego ręcznie, który zgodnie z artykułem 949 § 1 Kodeksu cywilnego musi być w całości sporządzony przez testatora, dokument notarialny nie wymaga żadnych dalszych działań ze strony testatora poza złożeniem oświadczenia. Notariusz zapewnia również precyzyjne sformułowanie treści, co zmniejsza prawdopodobieństwo przyszłych sporów interpretacyjnych. W przypadku testamentów sporządzonych ręcznie nieścisłości często wynikają z niejasnego języka lub błędów formalnych, które mogą prowadzić do ich zakwestionowania .
Należy pamiętać, że odręcznie napisany testament pozostaje w pełni ważnym środkiem rozporządzania majątkiem , pod warunkiem spełnienia formalnych kryteriów. Jest to prostsza opcja i nie wymaga wizyty u notariusza ani ponoszenia kosztów. Testator musi jedynie napisać go odręcznie, podpisać i, jeśli to możliwe, opatrzyć datą. Jednak pojawiają się wyzwania, gdy testament zostanie zgubiony, zniszczony lub sfałszowany, co często skutkuje długimi sporami sądowymi .
Przeczytaj także:
Kiedy była żona może otrzymać spadek? Tylko w tej konkretnej sytuacji
Możesz sporządzić testament, ale państwo może zająć dom. Przepisy na to pozwalają
Czy masz testament? Możesz być zaskoczony – w takich przypadkach majątek jest dzielony zgodnie z prawem.
