Inicjatywa Clean Air stała się niestety siedliskiem korupcji. Eksperci wskazują, że jest to spowodowane przede wszystkim obecną strukturą programu, w szczególności znacznym wstępnym finansowaniem, które umożliwia 100% finansowanie inwestycji bez odpowiedniego nadzoru. PORT PC przejmuje kontrolę i uruchomiło infolinię dla dotkniętych beneficjentów. Celem jest również przedstawienie „białych” i „czarnych” ksiąg szczegółowo opisujących inwestycje dokonane w ramach programu.
„Oszukańcza transformacja” to hasło przewodnie konferencji prasowej Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, która odbyła się 19 marca 2025 r. Fraza ta bezpośrednio odnosi się do wyzwań związanych z programem „Czyste Powietrze”, które, jak stwierdzili uczestnicy konferencji, wynikają głównie z wprowadzonego w lipcu 2022 r. prefinansowania. Mechanizm ten miał zapewnić dostępność finansowania dla najmniej zamożnych beneficjentów, jednak stał się dla niektórych firm narzędziem generowania nadmiernych zysków i sprzyjania korupcji w branży.
– Prefinansowanie pozwalało na otrzymanie 50% ze 100% dotacji jako zaliczki na rachunek wykonawcy. W rzeczywistości było to zaproszeniem do nieuczciwych praktyk, o których mówiliśmy podczas konferencji prasowej – zauważył Paweł Lachman, prezes PORT PC . – Z jednej strony firmy, które korzystały z dotacji, nieuczciwie zawyżały koszty urządzeń, instalacji i termomodernizacji, dostosowując je do maksymalnych progów dotacji; często instalowały też urządzenia niedopuszczone do obrotu lub nieposiadające certyfikatów jakości. Z drugiej strony namawiały beneficjentów o niskich dochodach, którzy nie byli świadomi potencjalnych zagrożeń, do podpisywania pełnomocnictw i niekorzystnych umów. Następnie, aby zmaksymalizować zysk, minimalizowano koszty, np. instalując pompy ciepła w budynkach pozbawionych odpowiedniej izolacji termicznej i odpowiednich instalacji. Obecna reforma programu „Czyste Powietrze” stwarza szansę na wyeliminowanie części tych problemów, ale działania muszą być zdecydowane – dodaje Lachman .
– Jesienią ubiegłego roku miałem okazję osobiście przeprowadzić szereg rozmów z osobami zaangażowanymi w realizację i wsparcie programu „Czyste Powietrze” na różnych szczeblach, w tym z samorządami i wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska – relacjonował adwokat Miłosz Jakubowski . – Było to jeszcze przed wstrzymaniem naboru wniosków do programu. Wszyscy moi rozmówcy wskazywali na ogromną skalę nadużyć, jakich dopuszczają się nieuczciwi przedsiębiorcy. Bardziej oddani eko-doradcy wspominali, że pomagali lokalnym mieszkańcom w wycofywaniu się z niekorzystnych umów, co niekiedy narażało ich na szykany ze strony nieuczciwych przedsiębiorców.
Instalator Tomasz Golański skomentował również: – Wielu ludzi, którzy odeszli ze swoich poprzednich firm, szukało zatrudnienia w mojej firmie, ponieważ nie zgadzali się z nieetycznymi praktykami, które omijają prawo. Montaż pomp ciepła nie jest równoznaczny ze sprzedażą garnków. Prace te powinni wykonywać wykwalifikowani fachowcy, którzy dokładnie dobiorą sprzęt zgodnie z normami budowlanymi, a w skrajnych przypadkach nawet odradzą pewne działania, aby uniknąć nałożenia kosztów na beneficjenta. Prawdopodobnie nie muszę podkreślać, że stanowi to również nieuczciwą konkurencję dla firm, które dążą do dostarczania wysokiej jakości produktów i usług.
Uczestnicy konferencji przewidują, że podmioty państwowe – w szczególności obecne kierownictwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wraz z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska – podejmą działania mające na celu pomoc beneficjentom programu oszukanym przez nieuczciwych wykonawców. W jednomyślnej opinii uczestników osoby te potrzebują wsparcia państwa; w przeciwnym razie znacznie utrudni to transformację energetyczną, utrudni wysiłki na rzecz poprawy jakości powietrza i jeszcze bardziej zaostrzy problem ubóstwa energetycznego w nadchodzących latach.
Domagając się działań ze strony państwa, PORT PC jednocześnie wdraża inicjatywy mające na celu natychmiastową pomoc poszkodowanym stronom. Pierwszym krokiem jest utworzenie infolinii, na której beneficjenci mogą zgłaszać swoje problemy i otrzymywać bezpłatne wskazówki. Druga, bardziej rozbudowana inicjatywa obejmuje opublikowanie „Czarnej księgi” programu „Czyste powietrze”, a następnie „Białej księgi”. Pierwsza będzie zawierać opisy oszukańczych praktyk zgłoszonych za pośrednictwem infolinii, a także konkretne przypadki oszustw i nadużyć, podczas gdy druga będzie zawierać zalecenia dotyczące odnowionego programu „Czyste powietrze”.
REKLAMA: REKLAMA: REKLAMA:
